پخش زنده
امروز: -
نگاهی به تاریخچه و فعالیتهای القاعده و داعش در منطقه
واشنگتن و همپیمانانش داعش را برای نبرد با مقاومت اسلامی بوجود آوردند.
چندی پیش سالروز کشته شدن اسامه بن لادن، رهبر و موسس گروه تروریستی القاعده بود کسی که سال 2011 در پاکستان به دست آمریکاییها کشته شد ولی پس از گذشت پنج سال از کشته شدنش، شاخههای القاعده با وجود مشکلات مالی که با آن مواجه بودند به سرعت در آفریقا و خاورمیانه ریشه دواندند و با ایدئولوژی خود گروههای به مراتب خطرناکتری به وجود آوردند که همچنان خطری جدی علیه جهان محسوب میشوند.
«وسلی کلارک» ژنرال بازنشسته آمریکایی که در شکلگیری گروه تروریستی «داعش» نقش داشته در مورد درخواست باراک اوباما رئیسجمهور آمریکا از کنگره برای دریافت مجوز مبارزه با داعش، پیش از این به شبکه سیانان امریکا گفته بود: واشنگتن و همپیمانانش، داعش را برای نبرد با حزب الله بوجود آوردند و هدف از ایجاد این گروه نابودی حزب الله است.. وی همچنین افزود: داعش با حمایت مالی آمریکا و همپیمانانش در منطقه ایجاد شد و واشنگتن در حمایت مالی حملات تروریستی داعش سهیم است.
جو بایدن معاون رئیسجمهور آمریکا هم در سخنانی که بسیار خبرساز شد و وی را وادار به سه بار عذرخواهی کرد، اذعان کرده است که متحدان آمریکا در خاورمیانه برای تغییر نظام در سوریه، به شکلگیری گروههای تروریستی کمک کردهاند. وی که در دانشگاه «هاروارد» درباره روابط خارجی سخنرانی میکرد، در مورد تحولات سوریه گفت: گلایه همیشگی من این بود که بزرگترین مسئله ما متحدانمان هستند چرا که متحدان ما در منطقه، بزرگترین مسئله ما در سوریه بودند.
معاون رئیسجمهور آمریکا همچنین گفته بود: ترکها دوستان فوقالعادهای هستند و من همیشه روابط بسیار خوبی با اردوغان داشتهام و زمان زیادی را با او گذراندهام ولی سعودیها، اماراتیها و بقیه چه کار کرده اند؟ آنها آنقدر مصمم به کنار زدن اسد و در اصل یک جنگ نیابتی شیعی-سنی بودند… که صدها میلیون دلار و دهها و صدها هزار تن تسلیحات را برای هر کسی که با اسد میجنگید، روانه کردند، بدون در نظر گرفتن اینکه افرادی که در حال دریافت این کمکها بودند، النصره، القاعده و عوامل افراطگرای جهادی بودند که از دیگر بخشهای جهان آمدهاند.
وی با اذعان به اینکه همین کمکها بحران کنونی را شکل دادهاند، گفت: ظهور داعش همه را از خواب بیدار کرد و همان القاعده عراق که بعد از رانده شدن از این کشور، در شرق سوریه برای خود فضایی پیدا کرد و با النصره وارد همکاری شد یعنی همان گروهی که ما از اول آن را تروریستی اعلام کردیم، اما نتوانستیم متحدان خود را متقاعد کنیم که آن را مورد حمایت قرار ندهند.
اگرچه کشورهای غربی ادعا میکنند در حال حاضر داعش اصلیترین تهدید تروریستی و افراطی محسوب میشود اما شاخههای القاعده پایگاهها و قلمروهای خود را همچنان حفظ کردهاند. در ذیل به شرح خلاصهای از شاخههای القاعده و اقدامات آنها در اقصی نقاط جهان ارائه میگردد:
1- القاعده در شبه جزیره عرب: القاعده در ژانویه سال 2009 میلادی در شبه جزیره عرب و از طریق ادغام شاخههای یمنی و سعودی تشکیل شد و واشنگتن آنرا فعالترین شاخه این شبکه افراطی به ویژه در یمن محسوب میکند. این گروه از درگیری میان دولت یمن و شورشیانی که در سپتامبر سال 2014 میلادی صنعاء را تصرف کردند، سوء استفاده کرده و کنترل خود بر جنوب یمن را توسعه دادند.
القاعده در ژوئن سال 2015 میلادی در شبه جزیره عرب اعلام کرد: پس از آنکه ناصر الوحیشی در یکی از حملات پهپادی آمریکا کشته شد، این گروه قاسم الریمی را به عنوان رهبر خود منصوب کرد. ریمی و وحیشی در سال 2006 میلادی به همراه 21 تن دیگر از یکی از زندانهای صنعا به بیرون تونل حفر کرده و فرار کرده بودند.
القاعده در شبه جزیره عرب مسئولیت حمله ژانویه سال 2015 میلادی به مجله طنز شارلی ابدو در پاریس که در آن 12 تن کشته شدند و حمله نافرجام به یکی از هواپیماهای آمریکایی که در روز کریسمس سال 2009 به مقصد دیترویت پرواز میکرد را به عهده گرفته است.
پیش از شکل گیری القاعده در شبه جزیره عرب، القاعده در یمن مسئولیت حمله اکتبر سال 2000 میلادی به ناوشکن نیروی دریایی آمریکا موسوم به یو اس اس کول در دریای عدن را که در آن 17 پرسنل نظامی آمریکا کشته شدند، به عهده گرفت.
2) جبهه النصرة سوریه: این سازمان تروریستی برای نخستین بار در ژانویه سال 2012 میلادی یعنی 10 ماه پس از آغاز اعتراضات ضد دولتی در سوریه پدیدار شد. این جبهه انشعابی از داعش در عراق و سپس یکی از شاخههای القاعده بود و برآورد شده که جبهه النصرة بر رهبری ابومحمد الجولانی بین 7000 تا 8000 نیرو دارد.
در آوریل سال 2013 میلادی جبهه النصره از پیوستن به داعش امتناع کرد و با ایمن الظواهری، رهبر القاعده که بعدها ادعا کرد جبهه النصره تنها شاخه القاعده در سوریه است بیعت کرد و پس از این اطلاعیه، داعش جبهه النصره را از پایگاهش در استان نفت خیز دیرالزور بیرون راند.
3) القاعده در مغرب اسلامی: در سال 2007 میلادی هنگامی که "گروه سلفی الجزایر برای موعظه و جنگ" با بن لادن بیعت کرد، القاعده در مغرب اسلامی تشکیل شد.
القاعده در مغرب اسلامی نیروهای خود را از سراسر منطقه صحرا (شمال آفریقا) جذب، پایگاههایی را در شمال کشور مالی ایجاد کرد و شبکههایقاچاق مواد مخدر را به وجود آورد. آنها همچنین غربیها را به منظور باجگیری بارها ربوده اند و حتی برخی از گروگانهایشان را نیز کشتهاند.
القاعده به دنبال مداخله نظامی فرانسه در آفریقا در کشور مالی در ژانویه سال 2013 میلادی از مغرب اسلامی به جنوب لیبی عقب نشینی کرد. این گروه همچنان در مناطق مغرب و صحرا فعال هستند.
4) القاعده در شبه قاره هند: در سپتامبر سال 2014 میلادی القاعده راه اندازی شاخهای در جنوب آسیا موسوم به القاعده در شبه جزیره هند را اعلام کرد که افغانستان، پاکستان، هند، بنگلادش و میانمار را پوشش میدهد.
برآورد شده که این گروه در این کشورها 500 تا 600 نیرو دارد ولی با هزاران نیروی دیگر همچون طالبان در افغانستان و پاکستان مرتبط است.
القاعده در شبه قاره هند در سال 2015 الی 2016 میلادی مسئولیت قتل چندین ناشر و وبلاگ نویس بنگلادشی را که از اسلام انتقاد میکردند، به عهده گرفت.
5) الشباب سومالی: گروه الشباب که از دادگاههای اسلامی سومالی ریشه میگیرد، رهبری یک شورش مسلح را به عهده داشته و سومالی را از سال 1991 میلادی گرفتار ناآرامی و آشوب کرده است و در سال 2010 میلادی با القاعده بیعت نمود. گروه الشباب در سال 2011 میلادی مجبور به فرار از موگادیشو، پایتخت سومالی شد اما در سومالی و کنیا همچنان تهدیدی محسوب میشود و در این دو کشور مرتبا دست به حملاتی میزنند.
برای آگاهی بیشتر از فعالیتهای القاعده به طور خلاصه پاره ای از اقدامات آنها پس از کشته شدن اسامه بن لادن در زمان جانشینی ایمن الظواهری در تاریخ 16 ژوئن 2011 تشریح می شود:
11 سپتامبر 2012: در این روز که سالروز حملات یازده سپتامبر آمریکا بود، گروههای مسلح- که برخی از آنها عضو القاعده بودند - به کنسولگری آمریکا در شهر بنغازی در شرق لیبی حمله کردند. این حمله به کشته شدن چهار آمریکایی از جمله سفیر این کشور منجر شد.
14 سپتامببر 2012: طی تظاهرات در اعتراض به یک فیلم ساخت آمریکا در تونس، حملاتی به سفارت آمریکا صورت گرفت که به کشته شدن چهار تظاهرکننده انجامید. مسئول این حملات حامیان سیف الله بن حسین، مسئول سابق القاعده بودند.
15 سپتامبر 2012: القاعده خواهان ادامه حملات علیه منافع آمریکا شد.
16 ژانویه 2013: یک گروه حامی القاعده به تأسیسات گاز الجزایر حمله کرد که این حمله به کشته شدن 69 تن از جمله 29 مهاجر انجامید.
7 ژانویه 2015: حمله به مجله شارلی ابدو در پاریس که القاعده در جزیره عرب مسئولیت آن را برعهده گرفت.
2 آوریل 2015: القاعده در شبه جزیره عرب بر شهر مکلا، بزرگترین شهر استان حضرموت یمن و مرکز آن سیطره یافت.
13 اوت 2015: الظواهری ملا اختر منصور، رهبر جدید طالبان را تایید کرد که طالبان همپیمان تاریخی القاعده به پیشرفتی در افغانستان دست یافت.
13 سپتامبر 2015: الظواهری خواهان اتحاد تروریستها از ترکیه تا مغرب عربی شد ولی وی در همان زمان مخالفت خود را با خلافت داعش بار دیگر اعلام کرد.
القاعده در مارس 2016 نیز حملاتی را در باماکو و غرب آفریقا و ساحل عاج انجام داد که دهها کشته برجای گذاشت.
10 آوریل 2013: جبهه النصره در سوریه با القاعده بیعت کرد و به قطب بزرگی در بحران سوریه تبدیل شد.
البته ذکر این نکته در اینجا لازم است که تنها حملات و عملیاتهای مستقیم القاعده نبود که جهان را به آشوب کشاند بلکه گروههای افراطگرایی چون داعش که بعدها از این تشکیلات منشعب شدند، به مراتب خطرات بیشتری را متوجه امنیت جهانی کردند.
29 ژوئن 2014: داعش که هستههای اولیه آن سالها پیش در عراق و با تاسی از القاعده تشکیل شده بود از جبهه النصره، شاخه رسمی القاعده در سوریه جدا شد و خلافت اسلامی اعلام کرد و به خطرناکترین گروه تروریستی جهان تبدیل شد.
«داعش»- یا همان دولت اسلامی عراق و شام «الدوله الاسلامیة فی العراق و الشام»- گروهی مسلح با اندیشه های سلفی و جهادی است و در زمره گروه های تروریستی قرار دارد که با ترکیبی از نیروهای سلفی، وهابی و بعثی از حمایت آشکار و پنهان برخی از کشورها برخوردار است.
داعش قدیمیترین تشکیلات در بین همه گروههای مسلح برجسته در سوریه و در منطقه است که ریشههای تشکیل آن به سال 2004میلادی باز میگردد، زمانی که ابومصعب زرقاوی سرکرده القاعده در عراق گروهی به نام «جماعت توحید و جهاد» تشکیل داد و ریاست این گروه را به عهده گرفت و با القاعده به رهبری اسامه بنلادن بیعت کرد و نماینده القاعده در این منطقه شد. اواخر سال 2006 میلادی رسانه ها از تشکیل یک گروه نظامی با نام دولت اسلامی عراق به رهبری ابو عمر بغدادی خبر دادند که دربرگیرنده و نماد همه شبکهها و تشکیلات بنیادگرای فعال در عراق بود.
القاعده در زمان اشغال عراق از سوی آمریکا به عنوان یک گروه جهادی ضد نیروهای آمریکایی مطرح بود که موفق شد با جذب تعداد زیادی از جوانان عراقی مخالف حضور آمریکا، قدرتمندترین گروه شبهنظامی را در عراق تاسیس نماید.
زرقاوی در سال 2006 میلادی بدست نظامیان آمریکایی به قتل رسید و یکی از اعضای ارشد این گروه بنام «ابوحمزه مهاجر» رهبری این گروه را بدست گرفت. ابوحمزه که یکی از اعضای حزب اخوان المسلمین بود، در سال 1982 به جهاد اسلامی مصر پیوست و در سال 1999میلادی به افغانستان رفت و تحت آموزش نیروهای القاعده چگونگی تولید مواد منفجره را فرا گرفت.
المهاجر برای توسعه داعش تلاش فراوان کرد و عملیات های مختلفی علیه نیروهای آمریکایی طراحی کرد تا اینکه در آوریل 2010 در حمله مشترک نیروهای عراقی و آمریکایی همراه با «ابوعمر بغدادی» یکی دیگر از فرماندهان ارشد این گروه به قتل رسید.
شورای مشورتی دولت اسلامی عراق پس از گذشت ده روز، تشکیل جلسه داد و «ابوبکر بغدادی» را به ریاست گروه برگزید. وی که نام اصلی او ابراهیم بنعواد بنابراهیم البدری است در سال 1971 میلادی در یک خانواده مذهبی دارای عقیده سلفی تکفیری در شهر سامرا به دنیا آمد و وی فارغالتحصیل دانشگاه اسلامی بغداد است و لیسانس و فوقلیسانس و دکترایش را در این دانشگاه گرفته است و با فرهنگ اسلام، علوم تاریخ، انساب، فقه و مباحث شرعی آشنایی کامل دارد.
بغدادی فعالیتهای خود را با تبلیغ و آموزش شروع کرد و بعدها به کار نظامی روی آورد و امروز به عنوان قطبی از قطبهای سلفیه جهادی و از برجستهترین نظریهپردازان سلفی در استانهای دیاله و سامرای عراق به شمار می رود.
وی فعالیتهای خود را از مسجد امام احمد بنحنبل آغاز کرد و با گروهی کوچک موسوم به «ارتش اهل سنت و جماعت» وارد فاز نظامی شد. بغدادی پس از طراحی و اجرای چندین عملیات تروریستی و شرکت در جنگهای خیابانی با همکاری برخی از شخصیتهای بنیادگرا و هم سو با اندیشه هایش نخستین گروه تکفیری جهادی را تشکیل داد و فعالیتهای گروهی خود را در بغداد، سامرا و دیاله توسعه داد.
هنگامی که امواج بهار عربی پس از تونس، مصر، یمن و لیبی به سوریه رسید «بغدادی» از بحران و هرجومرج در سوریه بهرهبرداری کرد و با شعار یاری اهل سنت سوریه، وارد خاک این کشور شد و مناطق وسیعی از شرق آن را اشغال کرد و ضمن همکاری با سایر گروه های تکفیری نظیر جبهه ی النصره و ارتش آزاد و برخوداری کامل از حمایت کشورهای غربی، آمریکا، اسرائیل، ترکیه و عربستان سعودی با دولت و مردم سوریه وارد جنگ شد.
سید حسن نصر الله دبیرکل حزب الله لبنان در مورد القاعده اخیرا گفته است: برخی ها معقتدند این گروه های تکفیری با اندیشه های افراطی که دارند، ارتباطی به آمریکا ندارند و برای مبارزه با آنها باید از کمک های آمریکا استفاده کرد اما برای روشن شدن این مطلب به عنوان نمونه بایستی به سخنان هیلاری کلینتون وزیر سابق امور خارجه آمریکا که این روزها مدعی پست ریاست جمهوری امریکا پس از اتمام دوره اوباما است اشاره کرد که بر حمایت گسترده واشنگتن از القاعده در مدت 20 سال برای مبارزه با شوروی سابق در افغانستان تاکید کرد.
«هیلاری کلینتون» وزیر خارجه اسبق آمریکا در سال 2009 میلادی پس از ادای سوگند در برابر کمیته اعتبارات و تخصیص بودجه مجلس سنای آمریکا گفت: به یاد داشته باشیم مردمانی که امروز با آنها میجنگیم، از 20 سال پیش به آنها کمک مالی کردیم و واقعا نیز اقدام به این کار نمودیم؛ زیرا در مقابله با اتحاد جماهیر شوروی پس از حمله علیه افغانستان، درمانده بودیم، برای همین به آنجا رفتیم و با سرویس اطلاعاتی پاکستان بر سر جذب نیروهای مجاهد در جهان اسلام به توافق رسیدیم و از بین کسانی که در عربستان و سایر کشوها، تفکر وهابی داشتند برای جنگ با شوروی آنها را به افغانستان منتقل کردیم، در نتیجه نیروهای شوروی عقبنشینی کردند و اتحاد جماهیر شوری از هم فروپاشید.
---------------------------------
بررسی و تحلیل/ امین نجار
«وسلی کلارک» ژنرال بازنشسته آمریکایی که در شکلگیری گروه تروریستی «داعش» نقش داشته در مورد درخواست باراک اوباما رئیسجمهور آمریکا از کنگره برای دریافت مجوز مبارزه با داعش، پیش از این به شبکه سیانان امریکا گفته بود: واشنگتن و همپیمانانش، داعش را برای نبرد با حزب الله بوجود آوردند و هدف از ایجاد این گروه نابودی حزب الله است.. وی همچنین افزود: داعش با حمایت مالی آمریکا و همپیمانانش در منطقه ایجاد شد و واشنگتن در حمایت مالی حملات تروریستی داعش سهیم است.
جو بایدن معاون رئیسجمهور آمریکا هم در سخنانی که بسیار خبرساز شد و وی را وادار به سه بار عذرخواهی کرد، اذعان کرده است که متحدان آمریکا در خاورمیانه برای تغییر نظام در سوریه، به شکلگیری گروههای تروریستی کمک کردهاند. وی که در دانشگاه «هاروارد» درباره روابط خارجی سخنرانی میکرد، در مورد تحولات سوریه گفت: گلایه همیشگی من این بود که بزرگترین مسئله ما متحدانمان هستند چرا که متحدان ما در منطقه، بزرگترین مسئله ما در سوریه بودند.
معاون رئیسجمهور آمریکا همچنین گفته بود: ترکها دوستان فوقالعادهای هستند و من همیشه روابط بسیار خوبی با اردوغان داشتهام و زمان زیادی را با او گذراندهام ولی سعودیها، اماراتیها و بقیه چه کار کرده اند؟ آنها آنقدر مصمم به کنار زدن اسد و در اصل یک جنگ نیابتی شیعی-سنی بودند… که صدها میلیون دلار و دهها و صدها هزار تن تسلیحات را برای هر کسی که با اسد میجنگید، روانه کردند، بدون در نظر گرفتن اینکه افرادی که در حال دریافت این کمکها بودند، النصره، القاعده و عوامل افراطگرای جهادی بودند که از دیگر بخشهای جهان آمدهاند.
وی با اذعان به اینکه همین کمکها بحران کنونی را شکل دادهاند، گفت: ظهور داعش همه را از خواب بیدار کرد و همان القاعده عراق که بعد از رانده شدن از این کشور، در شرق سوریه برای خود فضایی پیدا کرد و با النصره وارد همکاری شد یعنی همان گروهی که ما از اول آن را تروریستی اعلام کردیم، اما نتوانستیم متحدان خود را متقاعد کنیم که آن را مورد حمایت قرار ندهند.
اگرچه کشورهای غربی ادعا میکنند در حال حاضر داعش اصلیترین تهدید تروریستی و افراطی محسوب میشود اما شاخههای القاعده پایگاهها و قلمروهای خود را همچنان حفظ کردهاند. در ذیل به شرح خلاصهای از شاخههای القاعده و اقدامات آنها در اقصی نقاط جهان ارائه میگردد:
1- القاعده در شبه جزیره عرب: القاعده در ژانویه سال 2009 میلادی در شبه جزیره عرب و از طریق ادغام شاخههای یمنی و سعودی تشکیل شد و واشنگتن آنرا فعالترین شاخه این شبکه افراطی به ویژه در یمن محسوب میکند. این گروه از درگیری میان دولت یمن و شورشیانی که در سپتامبر سال 2014 میلادی صنعاء را تصرف کردند، سوء استفاده کرده و کنترل خود بر جنوب یمن را توسعه دادند.
القاعده در ژوئن سال 2015 میلادی در شبه جزیره عرب اعلام کرد: پس از آنکه ناصر الوحیشی در یکی از حملات پهپادی آمریکا کشته شد، این گروه قاسم الریمی را به عنوان رهبر خود منصوب کرد. ریمی و وحیشی در سال 2006 میلادی به همراه 21 تن دیگر از یکی از زندانهای صنعا به بیرون تونل حفر کرده و فرار کرده بودند.
القاعده در شبه جزیره عرب مسئولیت حمله ژانویه سال 2015 میلادی به مجله طنز شارلی ابدو در پاریس که در آن 12 تن کشته شدند و حمله نافرجام به یکی از هواپیماهای آمریکایی که در روز کریسمس سال 2009 به مقصد دیترویت پرواز میکرد را به عهده گرفته است.
پیش از شکل گیری القاعده در شبه جزیره عرب، القاعده در یمن مسئولیت حمله اکتبر سال 2000 میلادی به ناوشکن نیروی دریایی آمریکا موسوم به یو اس اس کول در دریای عدن را که در آن 17 پرسنل نظامی آمریکا کشته شدند، به عهده گرفت.
2) جبهه النصرة سوریه: این سازمان تروریستی برای نخستین بار در ژانویه سال 2012 میلادی یعنی 10 ماه پس از آغاز اعتراضات ضد دولتی در سوریه پدیدار شد. این جبهه انشعابی از داعش در عراق و سپس یکی از شاخههای القاعده بود و برآورد شده که جبهه النصرة بر رهبری ابومحمد الجولانی بین 7000 تا 8000 نیرو دارد.
در آوریل سال 2013 میلادی جبهه النصره از پیوستن به داعش امتناع کرد و با ایمن الظواهری، رهبر القاعده که بعدها ادعا کرد جبهه النصره تنها شاخه القاعده در سوریه است بیعت کرد و پس از این اطلاعیه، داعش جبهه النصره را از پایگاهش در استان نفت خیز دیرالزور بیرون راند.
3) القاعده در مغرب اسلامی: در سال 2007 میلادی هنگامی که "گروه سلفی الجزایر برای موعظه و جنگ" با بن لادن بیعت کرد، القاعده در مغرب اسلامی تشکیل شد.
القاعده در مغرب اسلامی نیروهای خود را از سراسر منطقه صحرا (شمال آفریقا) جذب، پایگاههایی را در شمال کشور مالی ایجاد کرد و شبکههایقاچاق مواد مخدر را به وجود آورد. آنها همچنین غربیها را به منظور باجگیری بارها ربوده اند و حتی برخی از گروگانهایشان را نیز کشتهاند.
القاعده به دنبال مداخله نظامی فرانسه در آفریقا در کشور مالی در ژانویه سال 2013 میلادی از مغرب اسلامی به جنوب لیبی عقب نشینی کرد. این گروه همچنان در مناطق مغرب و صحرا فعال هستند.
4) القاعده در شبه قاره هند: در سپتامبر سال 2014 میلادی القاعده راه اندازی شاخهای در جنوب آسیا موسوم به القاعده در شبه جزیره هند را اعلام کرد که افغانستان، پاکستان، هند، بنگلادش و میانمار را پوشش میدهد.
برآورد شده که این گروه در این کشورها 500 تا 600 نیرو دارد ولی با هزاران نیروی دیگر همچون طالبان در افغانستان و پاکستان مرتبط است.
القاعده در شبه قاره هند در سال 2015 الی 2016 میلادی مسئولیت قتل چندین ناشر و وبلاگ نویس بنگلادشی را که از اسلام انتقاد میکردند، به عهده گرفت.
5) الشباب سومالی: گروه الشباب که از دادگاههای اسلامی سومالی ریشه میگیرد، رهبری یک شورش مسلح را به عهده داشته و سومالی را از سال 1991 میلادی گرفتار ناآرامی و آشوب کرده است و در سال 2010 میلادی با القاعده بیعت نمود. گروه الشباب در سال 2011 میلادی مجبور به فرار از موگادیشو، پایتخت سومالی شد اما در سومالی و کنیا همچنان تهدیدی محسوب میشود و در این دو کشور مرتبا دست به حملاتی میزنند.
برای آگاهی بیشتر از فعالیتهای القاعده به طور خلاصه پاره ای از اقدامات آنها پس از کشته شدن اسامه بن لادن در زمان جانشینی ایمن الظواهری در تاریخ 16 ژوئن 2011 تشریح می شود:
11 سپتامبر 2012: در این روز که سالروز حملات یازده سپتامبر آمریکا بود، گروههای مسلح- که برخی از آنها عضو القاعده بودند - به کنسولگری آمریکا در شهر بنغازی در شرق لیبی حمله کردند. این حمله به کشته شدن چهار آمریکایی از جمله سفیر این کشور منجر شد.
14 سپتامببر 2012: طی تظاهرات در اعتراض به یک فیلم ساخت آمریکا در تونس، حملاتی به سفارت آمریکا صورت گرفت که به کشته شدن چهار تظاهرکننده انجامید. مسئول این حملات حامیان سیف الله بن حسین، مسئول سابق القاعده بودند.
15 سپتامبر 2012: القاعده خواهان ادامه حملات علیه منافع آمریکا شد.
16 ژانویه 2013: یک گروه حامی القاعده به تأسیسات گاز الجزایر حمله کرد که این حمله به کشته شدن 69 تن از جمله 29 مهاجر انجامید.
7 ژانویه 2015: حمله به مجله شارلی ابدو در پاریس که القاعده در جزیره عرب مسئولیت آن را برعهده گرفت.
2 آوریل 2015: القاعده در شبه جزیره عرب بر شهر مکلا، بزرگترین شهر استان حضرموت یمن و مرکز آن سیطره یافت.
13 اوت 2015: الظواهری ملا اختر منصور، رهبر جدید طالبان را تایید کرد که طالبان همپیمان تاریخی القاعده به پیشرفتی در افغانستان دست یافت.
13 سپتامبر 2015: الظواهری خواهان اتحاد تروریستها از ترکیه تا مغرب عربی شد ولی وی در همان زمان مخالفت خود را با خلافت داعش بار دیگر اعلام کرد.
القاعده در مارس 2016 نیز حملاتی را در باماکو و غرب آفریقا و ساحل عاج انجام داد که دهها کشته برجای گذاشت.
10 آوریل 2013: جبهه النصره در سوریه با القاعده بیعت کرد و به قطب بزرگی در بحران سوریه تبدیل شد.
البته ذکر این نکته در اینجا لازم است که تنها حملات و عملیاتهای مستقیم القاعده نبود که جهان را به آشوب کشاند بلکه گروههای افراطگرایی چون داعش که بعدها از این تشکیلات منشعب شدند، به مراتب خطرات بیشتری را متوجه امنیت جهانی کردند.
29 ژوئن 2014: داعش که هستههای اولیه آن سالها پیش در عراق و با تاسی از القاعده تشکیل شده بود از جبهه النصره، شاخه رسمی القاعده در سوریه جدا شد و خلافت اسلامی اعلام کرد و به خطرناکترین گروه تروریستی جهان تبدیل شد.
«داعش»- یا همان دولت اسلامی عراق و شام «الدوله الاسلامیة فی العراق و الشام»- گروهی مسلح با اندیشه های سلفی و جهادی است و در زمره گروه های تروریستی قرار دارد که با ترکیبی از نیروهای سلفی، وهابی و بعثی از حمایت آشکار و پنهان برخی از کشورها برخوردار است.
داعش قدیمیترین تشکیلات در بین همه گروههای مسلح برجسته در سوریه و در منطقه است که ریشههای تشکیل آن به سال 2004میلادی باز میگردد، زمانی که ابومصعب زرقاوی سرکرده القاعده در عراق گروهی به نام «جماعت توحید و جهاد» تشکیل داد و ریاست این گروه را به عهده گرفت و با القاعده به رهبری اسامه بنلادن بیعت کرد و نماینده القاعده در این منطقه شد. اواخر سال 2006 میلادی رسانه ها از تشکیل یک گروه نظامی با نام دولت اسلامی عراق به رهبری ابو عمر بغدادی خبر دادند که دربرگیرنده و نماد همه شبکهها و تشکیلات بنیادگرای فعال در عراق بود.
القاعده در زمان اشغال عراق از سوی آمریکا به عنوان یک گروه جهادی ضد نیروهای آمریکایی مطرح بود که موفق شد با جذب تعداد زیادی از جوانان عراقی مخالف حضور آمریکا، قدرتمندترین گروه شبهنظامی را در عراق تاسیس نماید.
زرقاوی در سال 2006 میلادی بدست نظامیان آمریکایی به قتل رسید و یکی از اعضای ارشد این گروه بنام «ابوحمزه مهاجر» رهبری این گروه را بدست گرفت. ابوحمزه که یکی از اعضای حزب اخوان المسلمین بود، در سال 1982 به جهاد اسلامی مصر پیوست و در سال 1999میلادی به افغانستان رفت و تحت آموزش نیروهای القاعده چگونگی تولید مواد منفجره را فرا گرفت.
المهاجر برای توسعه داعش تلاش فراوان کرد و عملیات های مختلفی علیه نیروهای آمریکایی طراحی کرد تا اینکه در آوریل 2010 در حمله مشترک نیروهای عراقی و آمریکایی همراه با «ابوعمر بغدادی» یکی دیگر از فرماندهان ارشد این گروه به قتل رسید.
شورای مشورتی دولت اسلامی عراق پس از گذشت ده روز، تشکیل جلسه داد و «ابوبکر بغدادی» را به ریاست گروه برگزید. وی که نام اصلی او ابراهیم بنعواد بنابراهیم البدری است در سال 1971 میلادی در یک خانواده مذهبی دارای عقیده سلفی تکفیری در شهر سامرا به دنیا آمد و وی فارغالتحصیل دانشگاه اسلامی بغداد است و لیسانس و فوقلیسانس و دکترایش را در این دانشگاه گرفته است و با فرهنگ اسلام، علوم تاریخ، انساب، فقه و مباحث شرعی آشنایی کامل دارد.
بغدادی فعالیتهای خود را با تبلیغ و آموزش شروع کرد و بعدها به کار نظامی روی آورد و امروز به عنوان قطبی از قطبهای سلفیه جهادی و از برجستهترین نظریهپردازان سلفی در استانهای دیاله و سامرای عراق به شمار می رود.
وی فعالیتهای خود را از مسجد امام احمد بنحنبل آغاز کرد و با گروهی کوچک موسوم به «ارتش اهل سنت و جماعت» وارد فاز نظامی شد. بغدادی پس از طراحی و اجرای چندین عملیات تروریستی و شرکت در جنگهای خیابانی با همکاری برخی از شخصیتهای بنیادگرا و هم سو با اندیشه هایش نخستین گروه تکفیری جهادی را تشکیل داد و فعالیتهای گروهی خود را در بغداد، سامرا و دیاله توسعه داد.
هنگامی که امواج بهار عربی پس از تونس، مصر، یمن و لیبی به سوریه رسید «بغدادی» از بحران و هرجومرج در سوریه بهرهبرداری کرد و با شعار یاری اهل سنت سوریه، وارد خاک این کشور شد و مناطق وسیعی از شرق آن را اشغال کرد و ضمن همکاری با سایر گروه های تکفیری نظیر جبهه ی النصره و ارتش آزاد و برخوداری کامل از حمایت کشورهای غربی، آمریکا، اسرائیل، ترکیه و عربستان سعودی با دولت و مردم سوریه وارد جنگ شد.
سید حسن نصر الله دبیرکل حزب الله لبنان در مورد القاعده اخیرا گفته است: برخی ها معقتدند این گروه های تکفیری با اندیشه های افراطی که دارند، ارتباطی به آمریکا ندارند و برای مبارزه با آنها باید از کمک های آمریکا استفاده کرد اما برای روشن شدن این مطلب به عنوان نمونه بایستی به سخنان هیلاری کلینتون وزیر سابق امور خارجه آمریکا که این روزها مدعی پست ریاست جمهوری امریکا پس از اتمام دوره اوباما است اشاره کرد که بر حمایت گسترده واشنگتن از القاعده در مدت 20 سال برای مبارزه با شوروی سابق در افغانستان تاکید کرد.
«هیلاری کلینتون» وزیر خارجه اسبق آمریکا در سال 2009 میلادی پس از ادای سوگند در برابر کمیته اعتبارات و تخصیص بودجه مجلس سنای آمریکا گفت: به یاد داشته باشیم مردمانی که امروز با آنها میجنگیم، از 20 سال پیش به آنها کمک مالی کردیم و واقعا نیز اقدام به این کار نمودیم؛ زیرا در مقابله با اتحاد جماهیر شوروی پس از حمله علیه افغانستان، درمانده بودیم، برای همین به آنجا رفتیم و با سرویس اطلاعاتی پاکستان بر سر جذب نیروهای مجاهد در جهان اسلام به توافق رسیدیم و از بین کسانی که در عربستان و سایر کشوها، تفکر وهابی داشتند برای جنگ با شوروی آنها را به افغانستان منتقل کردیم، در نتیجه نیروهای شوروی عقبنشینی کردند و اتحاد جماهیر شوری از هم فروپاشید.
---------------------------------
بررسی و تحلیل/ امین نجار
نظر شما