بزرگداشت ستاره آسمان ژنتیک ایران

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما؛ شاید کمتر کسی در سطح ایران و حتی در سطح جهان باشد که مانند پروفسور داریوش فرهود در چهار زمینه مختلف پزشکی، روان‌شناسی، انسان‌شناسی و ژنتیک کار کرده و در همگی آنها، به واقع به غایت امر رسیده باشد، همین ویژگی منحصربه فرد است که او را متمایز کرده و به نعمتی برای جامعه علمی ایران بدل کرده است.

«جامعیتی» که به او این امکان را می‌دهد که پلی بین علوم پایه، پزشکی و انسانی ایجاد کند و ژنتیک انسانی را توسعه دهد و اینچنین از خلال این پیوند‌ها بسیاری از قفل‌ها و بن‌بست‌های علمی گشوده شوند.

ژنتیک پزشکی، ژنتیک جمعیت‌های انسانی، مشاورۀ ژنتیک و تشخیص پیش از تولد، اخلاق در علوم و فناوری به ویژه ژنتیک پزشکی، انسان شناسی، سبک زندگی، پزشکی و بهداشت سالمندان از حوزه‌های مورد مطالعه استاد فرهود بوده است.

وی در طول فعالیت خود خدمات گوناگونی را در سطح آموزشی، پژوهشی، برنامه ریزی، فرهنگی، اطلاع رسانی و آموزش همگانی ارائه کرد.

از مهم‌ترین خدمات پژوهشی ایشان می‌توان به کشف Transferin B- Iran و نیز کشف نوعی بیماری به نام Sever Multiple Sclerosis (Farhud Type) که شجره‌نامه آن بزرگترین شجره‌نامه در دنیای پزشکی است، اشاره کرد.

وی اولین گروه ژنتیک و انسان‌شناسی را در دانشگاه تهران ایجاد کرده است این آن وقتی بود که هنوز کسی در ایران مشغول به چنین فعالیتی نشده بود.

پروفسور داریوش فرهود چهارم فروردین ۱۳۱۷ در تهران، خیابان سیروس از محله‌های قدیمی تهران دیده به جهان گشود. پدر ایشان، زنده یاد محمد فرهود، از جمله فرهیختگان این زادبوم بودند و به عنوان دبیر فارسی و عربی، رییس دبیرستان و مدرس دانشگاه، فعالیت داشتند.

داریوش از پدر، در خاطرات خود، به عنوان فردی؛ باهوش، منضبط، مهربان، میهن پرست، درستکار و با ایمان یاد می‌کند.

مادر وی، مدتی دبیر بود، وی حافظ قرآن بود و دیوان حافظ شیرازی را نیز به طور کامل در ذهن داشت، پس از آنکه به سن جوانی رسید تصمیم گرفت برای ادامۀ تحصیل به خارج از کشور برود.

از آنجایی که ایرانی‌ها بسیار آلمانی‌دوست بودند و آلمانی‌ها نیز ایرانی‌ها را دوست داشتند و دانشجویان ایرانی را خوب پذیرش می‌کردند، پدر داریوش، آلمان را که با روحیات خود و فرزندش همخوانی داشت، برای تحصیل دانشگاهی وی انتخاب کرد؛ بدین ترتیب، داریوش در سن ۱۹ سالگی به قصد آلمان وطن را ترک کرد.

در دوران تحصیل در آلمان، دکتر با وجود آنکه دارای خانواده‌ای ثروتمند بود، تصمیم گرفت که روی پای خودش بایستد و مستقل شود، چرا که او به این باور رسیده بود که انسان در رفاه نمی‌تواند به کمال دست یابد؛ بدین ترتیب برای کسب درآمد به عنوان کشیک شبانه در یک بیمارستان به کار پرداخت.

پروفسور مجید سمیعی، جراح و متخصص معروف مغز و اعصاب که از هم دوره ای‌های داریوش بود نیز در همان بیمارستان مشغول به کار بود.

افراد دیگری نیز مانند سروستانی، رحمانزاده، صفاری، سیف الدینی پور و … دیگر دانشجویان ایرانی بودند که شمار کل آن‌ها در شهر ماینس به چند صد نفر می‌رسید، بدین ترتیب داریوش روز‌ها درس می‌خواند و شب‌ها کار می‌کرد.

در زمان تحصیل در علم طب، داریوش با رشته انسان شناسی آشنا شد. در کنار دانشکدۀ پزشکی یک ساختمان کوچک انسان شناسی وجود داشت. وی از روی علاقه مندی وارد این ساختمان شد و از آنجا که چند نفر از استادان آنجا به سبب مطالعاتشان به ایران سفر کرده بودند و ایران دوست بودند، داریوش را به گرمی پذیرفتند.

بدین ترتیب، داریوش، انسان شناسی را به عنوان رشتۀ دوم خود قرار داد.

در کنار این دو رشته داریوش علاقه مندی زیادی به روان‌شناسی نشان داد و در این رشته نیز وارد شد، اما به دلیل بازگشت به ایران نتوانست پایان نامۀ خود را در این زمینه ارائه کند؛ در نهایت، داریوش توانست با اراده‌ای قوی همه مراحل تحصیل خود را طبق برنامه ریزی اش تا درجۀ دکتری پیش ببرد.

داریوش فرهود در اوایل اردیبهشت ۱۳۵۱ به ایران بازگشت.

در تیر یا مرداد همان سال برای مطالعۀ ایل قشقایی، با یک گروه تحقیقاتی که به سمت آباده و شیراز می‌رفتند، به شکل افتخاری، همراه شد. شرایط آنجا بسیار سخت بود. با این وجود شوق خدمتگزاری در او تحمل چنین شرایطی را برای وی آسان می‌کرد.

دکتر فرهود، در سال ۱۳۵۱ اولین گروه دانشگاهی در ایران را به نام «گروه ژنتیک انسانی و انسان شناسی» تشکیل داد و در سال ۱۳۵۲ مشاورۀ ژنتیک را در دانشکدۀ بهداشت پایه گذاری کرد.

از آنجا که در دانشگاه مشاوره دادن کار سختی بود و برخی افراد را به دانشگاه راه نمی‌دادند، او در سال ۱۳۵۴ اولین مرکز مشاورۀ ژنتیک را در خیابان امیراتابک راه اندازی و به این ترتیب اولین بخش خصوصی مشاورۀ ژنتیک را پایه گذاری کرد که پس از مدت کوتاهی به زایشگاه خیابان مولوی منتقل شد.

پروفسور توانست در حدود سال ۱۳۶۰ کلینیک ژنتیک دکتر فرهود را افتتاح کند که این کلینیک با مدیریت وی از همان زمان به طور رسمی شروع به کار کرد و تاکنون نیز فعال است و بیش از ۷۸ هزار خانواده برای مشاورۀ زنتیکی به آنجا مراجعه کرده اند؛ حال دوستداران این گوهر ارزشمند، سال‌ها مجاهدت علمی ایشان را پاس می‌دارند.

یادداشت از محمد قاسم کیایی.