تب بالای اقتصادسیاه، بیش از یک میلیون نفر را خانه نشین کرد

به گزارش خبرگزاری صداو سیما،مرکز اصفهان؛درست پنج سال پیش بود که پس از فوت پدر مجبورشد مغازه ایی که تنها سهم الارث پدرش بود و در آنجا کار می کرد بفروشدو با 47 سال سن دنبال کارجدید باشد، با هزار دوندگی،بالاخره کار درکارخانه تولید لوازم خانگی را پیداکرده بود و آن روز آقا مجید می خواست پرواز کند تا زودتر خبرپیداکردن کار را به خانواده پنج نفره شان بدهد اما امروزبرعکس بود،کارخانه به علت پر بودن ظرفیت بازار از کالای قاچاق ،علتی که برای وی و حدود 58 کارگردیگر قابل توجیه بود،مجبور به تعدیل کارگرانش شده است و نمی خواست حامل این خبر بد برای خانواده اش باشد.
                                     

                                          قاچاق لوازم خانگی نفس تولیدکنندگان را بریده است
قصه تعدیل یا اخراج کارگران به علت ورشکستگی،کمبود نقدینگی و هزاراسم دیگر ،اولین و آخرین اتفاق روی داده "در زمینه قاچاق کالا" برای امثال آقا مجید و همکارانش نیست.
راهی برترین واحد تحقیق و توسعه و پیشرفته ترین خط تولید لوازم خانگی کشوردر حاشیه اصفهان شدم ،کارخانه ایی که به گفته مالکش،هم اکنون 10 هزارنفر کارگر دارد و با توجه به امکانات موجود،به غیر از اشتغالزایی غیرمستقیم برای 50 هزار نفر،تا چهار برابر این تعداد، ظرفیت افزایش نیرو برای اشتغال مستقیم دارد.
این کارخانه با در اختیار داشتن کاملترین و فراگیرترین محصولات در سبد مصرفی خانوار به عنوان بزرگترین و مطرح ترین تولید کننده لوازم خانگی ملی در ایران با پنج نشان تجاری مطرح شناخته می شود.
اما این کارخانه با این همه یال و کوپال هم از اوضاع قاچاق لوازم خانگی دل پردردی دارد.
وارد کارخانه می شوم،کارگران مشغول کارند،عده ایی درحال قطعه بندی،تعدادی در حال رنگ کاری و نصب،برخی بسته وبندی وحمل،درهرحال همه مشغول کارو کسب رزق حلال.
در حین کار، درحال صحبت از شیرین کاری کودکانشان، بحث درباره وقایع و تحولات روز جامعه ودرکل به ظاهر خوشحال هستنداما وقتی وارد جمعشان می شوی ،متوجه می شوی علاوه برظاهرخندان ودستان زمختشان، استرس و نگرانی از بیکارشدن باطنشان را آزرده کرده است.
آقا غلام 56 ساله که درحال قطعه بندی لباسشویی است می گوید:هر وقت گذرم به بازار می افتد و این همه جنس خارجی که قاچاقی وارد کشور شده و در مغازه ها به فروش می رسد را می بینم استرس می گیرم که نکند کارخانه ماهن مثل خیلی واحدهای تولیدی دیگر ورشکست شود و با این سن بیکار شوم.
احمدآقا 32 ساله هم که کنار وی در حال جداکردن قطعه های کوچک و بزرگ از درون جعبه هاست می گوید:هر روز با استرس تعدیل نیرو روزمان را آغاز می کنیم و این نگرانی تکراری هر روزه ما کنار مستأجری و پرداخت اقساط وام است.
کارگر دیگری هم که 10 سال است درقسمت بسته بندی یخچال فعالیت می کند می گوید: درست است کم کار نمی گذاریم و دنبال رزق حلالیم اما مطمئنا اگر ذهن کارگر مشغول باشد که آیا فردا و فرداها کارش را دارد یا نه ،در نحوه کارش تأثیرگذار است.
علی آقا سرکارگر بخش تولید تلویزیون هم با صراحت می گوید: طبق شنیده ها هرچند تاحدودی جلوی قاچاق لوازم خانگی گرفته شده است اما تلویزیون بویژه نوع کوچک آنها از 32 تا 43 اینچ که مشتریان زیادی دارد،پس از لوازم سرمایشی و گرمایشی به عنوان دومین کالا در آمار قاچاق لوازم خانگی جای دارد.
به سراغ محمدرضا دیانی مالک این کارخانه که در صدر تولیدکنندگان سبد کامل لوازم خانگی ایران قراردارد،رفتم.
خانواده خوش نام دیانی را کمتر کسی است در اصفهان که نشناسد،پدربزرگ وی از پیشکسوتان صنعت اصفهان بود و پدرش در سال 1367 با احداث کارخانه تولید اجاق گاز
در این شهر، سنگ بنای گروه صنعتی تولید لوازم خانگی را بنیان گذاشتند حال محمدرضا،به پشتوانه آنچه از خانواده صنعتگرش به یادگار مانده بود، اقدام به تأسیس وتوسعه خطوط پیشرفته لوازم خانگی وهمگام باآن انتقال دانش روز این صنعت به کشور کرده بود.
دیانی 44 ساله آغاز گفت و گویش را با خالی بودن ظرفیت کارخانه اش که یکی از علت های اصلی آن را قاچاق لوازم خانگی می داند شروع می کند و می گوید: برای تأمین بخشی از مواداولیه باید 60 درصد تعرفه دهم و تولید کنم اما در کنارم بازار بدون تعرفه قاچاق جا خوش کرده است.
وی ادامه می دهد: کارخانه ما ظرفیت تولید سالانه بیش از یک میلیون دستگاه یخچال،ساید بای ساید،اجاق گاز،تلویزیون و لباسشویی را دارد اما تولید فعلی هم اکنون 300 تا 400 دستگاه است.
دیانی با حس استرس و نگرانی کارگرانش همدردی و با صراحت اضافه می کند:تأییدیه این همدلی هم ، تکمیل زنجیره تولید کارخانه از گذشته تاکنون با رویکرد توسعه فعالیت های اقتصادی در صنایع بالا دستی، از یک طرف و ارتقا دانش علمی، تخصص گرایی و بازآموزی کارگران صنعت لوازم خانگی با تأسیس مرکز علمی در کنارکارخانه است.
مالک بزرگترین کارخانه تولید لوازم خانگی کشور در پایان بر این باورتأکید می کند که یکی از آفت های گریبانگیر صنعت لوازم خانگی ایران، تعدد و تکثر بی ضابطه انجمن ها و تشکل های صنفی این صنعت است که نتوانسته صدای واحدی برای بیان دغدغه ها و چالش های پیش روی این صنعت ایجاد کند.
                                                                قاچاق کالا،خوره اقتصاد
قاچاق لوازم خانگی نه فقط تهدیدی جدی برای بزرگ و پیشرفته ترین تولید کننده لوازم خانگی بوده بلکه برای واحدهای کوچک ترهم مشکلاتی چندبرابربیشترتحمیل کرده است.
سراغ کارگران یک واحد تولیدی وسایل گرمایشی دریکی از شهرک های صنعتی حاشیه اصفهان هم که حدود 60 نفر از نیروهایش را تعدیل کرده است رفتم ، مهدی 35 ساله یکی از کارگران تعدیلی که به همراه همکارانش برای تصفیه حساب آمده بودند به حدود250 نیروی این واحد تولیدی اشاره می کند و می گوید: از اردیبهشت تاکنون به علت کمی تقاضای خرید و مشکل نقدینگی،به تدریج هر ماه 8 تا 10 نفر را تعدیل کردند.
محمد 38 ساله هم که اسمش در نیروهای تعدیلی این ماه به چشم می خورد با چهره ایی غمگین می گوید: تکلیف ما چیست؟ کارگران کارخانه، متأهل و دارای فرزند هستند، در این شرایط سخت اقتصادی چگونه زندگی کنیم؟
مدیرعامل این واحد تولیدی هم ازمشکلات مالی وبی ثباتی بازار می گوید و اینکه قاچاق لوازم گرمایشی وسرمایشی که به گفته مسئولان درصدرقاچاق لوازم خانگي قرارداردبه علت نظارت ناکافی،بازار تولید داخلی را متلاطم کرده وواحدمادر آستانه ورشکستگی است.
                                   قاچاق 5 تا 90 درصدی لوازم خانگی با فرماندهی برند‌های خارجی
برای اطلاع بیشتر از وضع کالای قاچاق با سخنگوی انجمن تولید کنندگان لوازم خانگی کشور تلفنی گفت و گو کردم.
حمیدرضا غزنوی با اشاره به اینکه قاچاق لوازم خانگی،5 تا 90 درصد بازار را در اختیار داردمی گوید: واردات قاچاق روزانه به هزار ماشین (وانت و نیسان ) از مرزهای آبی و غربی کشور می رسد و بازار را برای تولیدکنندگان داخلی همچنان محدود کرده است.
وی ادامه می دهد: طبق آخرین آمارهای اعلام شده ،ارزش مالی سالانه لوازم خانگی قاچاق پنج میلیارددلارواین به معنای ازدست رفتن فرصت شغلی بیش ازیک میلیون نفر است.
پرداخت نکردن تعرفه ورودی و مالیات بر ارزش افزوده موجب شده است تا کالای قاچاق حدود 40 درصد ارزان‌تر از کالای تولید داخل تمام و قاچاق به صرفه‌تر از تولید شودو از طرف دیگر هم طی سالیان گذشته شرکت‌های خارجی اقدام به برند سازی و تغییر ذائقه‌ها کردند و حاضر نیستند بازار خوب ایران را از دست بدهند و قاچاق کالا با فرماندهی برند‌های خارجی انجام می‌شود.
غزنوی اضافه می کند: برخی واردکنندگان هم بااستفاده ازخلأ‌های قانونی ودر قالب واردات قطعات، مواد اولیه و کالاهای نیمه منفصله(نیمه ساخته یا قطعات جدااز هم(برای ساخت کامل باید قطعات جوش بخورد یا پیچ و مهره شود)) کالای نهایی را به کشور وارد می‌کنند.
درحالیکه در کشورازمواد اولیه بالادستی اساسی برخورداریم و برخی قطعات نیز در کشور تولید می‌شودو چون در کشور نظام تعرفه‌ای مناسبی وجود نداردو برای مثال گمرکی واردات قطعات منفصله یخچال در حدود هفت درصد و عوارض ورود یخچال 70 درصد است و همین امر موجب شده برخی با استفاده از این مسئله قانون را دور بزنند.
وی ادامه می دهد:از طرفی تعداد سایت‌های قانونی اینترنتی و شبکه هاتی مجازی عرضه‌کننده لوازم‌خانگی مجاز کم و بیشتر آنها غیرقانونی فعالیت دارند.
سخنگوی انجمن تولید کنندگان لوازم خانگی کشور تأکید می کند: در شرایط کنونی، تولیدکنندگان تا سه برابر بیشتر از ظرفیت خود، توان تولید برای تأمین نیازهای بازار را دارند اما با وجود این ، عواملی از جمله کمبود نقدینگی و سرمایه در گردش و قاچاق معضل چرخه تولید در صنعت لوازم خانگی است.
طبق گفت و گو هایی که با متولیان و کارشناسان بخش لوازم خانگی سازمان صنعت،معدن و تجارت استان اصفهان داشتم،علاوه بر اطلاع از اوضاع بازرسی های دوره ایی آنها که از اول پاییز امسال جدی تر به موضوع قاچاق کالا وارد شده اند،متوجه شدم هیئت وزیران مورخ 17/06/95 به پیشنهاد وزارت صنعت، معدن و تجارت با همکاری ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز و دستگاه های اجرایی عضو آن به استناد اصل 138 قانون اساسی و تبصره 3 ماده 13 قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز ، آیین نامه اجرایی شناسه کالا (مجموعه‌ای از خصوصیات یک کالا از قبیل جنس، نوع، مدل، نام تجاری و نوع کاربری و رهگیری )را مصوب کرده اند.
سامانه شناسه کالا با تعامل باسامانه های دیگر نظیر سامانه های پنجره واحد تجارت فرامرزی ، امور گمرکی، انبارها، شناسه رهگیری، ضوابط کالایی، وزارتخانه های بهداشت و نفت در تجارت داخلی و خارجی از ابتدای تابستان 1396 راه اندازی شد اما دو هفته ایی است که به قول سخنگوی انجمن تولید کنندگان داخلی کشور ،زمزمه اجرایی شدن آن از طریق فروشندگان شروع شده آن هم درحد صحبت و در سکوت خبری.
به سراغ حمیدرضا فولادگر از نمایندگان مردم اصفهان در مجلس رفتم.
وی که رئیس کمیسیون ویژه حمایت از تولید ملی و نظارت بر اجرای اصل 44 قانون اساسی است با صراحت می گوید: بهترین راه مبارزه با قاچاق کالا از جمله لوازم خانگی، حمایت از تولیدکنندگان داخلی است ،در حال حاضرکمتر از نیمی از ظرفیت تولید استفاده می شود و با حمایت کافی می توانیم هم بازار ایران را تأمین کنیم و هم دو برابر این بازار صادرات داشته باشیم.
وی ادامه می دهد:رسالت ما حمایت از تولید داخلی است و مجلس همواره بر تأمین نقدینگی بخش تولید لوازم خانگی داخلی توسط وزارت صمت و دولت تأکید دارد.
رئیس کمیسیون ویژه حمایت از تولید ملی مجلس اضافه می کند: برندهای خارجی، ایران را تحریم کردند و از کشور خارج شدند آن هایی هم که مونتاژ می کردند و به دروغ به اسم تولید کننده، سال های سال منافع کشور را از بین بردند، از کشور رفتند. با این شرایط، فضا بسیار فراهم شده تا قاچاقچی ها بتوانند سوء استفاده کنند و وظیفه متولیان حمایت بیش از پیش تولید ملی است.
                        گسترش فروش کالای قاچاق در فضای مجازی
راهی کوی مشیر اصفهان معروف به کوچه یخچال محل اصلی فروش لوازم خانگی می شوم.
مغازه ها پر رنگ و لعاب و تنوع محصولات زیاد است، اما از مشتری واقعی خبری نبود. البته در 5 تا 6 ساعتی که آنجا بودم ، تعداد مشتریان ساعتی بیش از پیش شد اما به جز چند خرید آن هم با چانه‌زنی که معلوم می شود برای جهیزیه است.
فروشگاه کوچک و بزرگ هم ندارد، همگی زیر بار رکود رفته‌اند و انگار گرد بی‌مشتری در بازار پاشیده‌اند. از سوی دیگر از آنجا که حضور پررنگ و چشمگیر برندهای معروف لوازم خانگی خارجی (که اکثرا قاچاق است) در بازار مصرف کشورمان و تبلیغات گسترده این شرکت‌ها موجب ترغیب مصرف‌کنندگان ایرانی به استفاده از این محصولات شده است،تا جایی که فروشنده ایی مدعی است سراغ دارم که برخی تولید‌کنندگان داخلی هم از درج عبارت ساخت ایران روی محصولات ساخت یا مونتاژ داخل پروا دارند.
طبق گفت و گو با چند فروشنده متوجه شدم ،کالاهای قاچاق از جمله تلویزیون و لباسشویی را از طریق دوستی با شوتی های بوشهر(افرادی که به حمل کالا ی قاچاق به وسیله خودرو با سرعت‌های کوچک و از مسیرهای غیرمجاز می‌پردازند) یا با ارتباط با افرادی که لوازم قاچاق را از مرزهای غربی وارد می کنند از آنها خریداری می کنند.
جوان فروشنده تلویزیون هم مدعی است با باز کردن بسته بندی کالا،آن جنس دیگر قاچاق نیست و دوستش ادامه می دهد: فروش کالای قاچاق اکنون از مغازه‌ها جمع و در حال انتقال به شبکه‌های زیرزمینی از طریق شبکه‌های اجتماعی است.
اما نکته جالب توجه در این بخش می‌توان به وفور کالاهای با برند خارجی در بازار اشاره
کرد که با وجود ممنوعیت واردات، اما همچنان به راحتی در دسترس قرار دارد و سایت های اینترنتی و شبکه های مجازی نیز به راحتی آنها را عرضه می کنند تا جایی که لوازم خانگی قاچاق را با بیمه به دست مصرف کننده می رسانند.
مجله‌های داخلی نیز در حال حاضر اجناس قاچاق شهر بانه را به‌راحتی آگهی می‌کنند درحالی که باید جلوی آنها گرفته شود.
                                               جولان قاچاق و گسترش خوره درجان اقتصاد
قاچاق کالا که بیشتر عبارت‌های اقتصاد سیاه، اقتصاد پنهان و اقتصاد زیرزمینی از آن یاد می‌شود، دامنه وسیعی از فعالیت‌های اقتصادی در تولید و توزیع را شامل می‌شود.
مبارزه با قاچاق کالا و ارز به‌عنوان یکی از دغدغه‌های جدی رهبر معظم انقلاب و یکی از چالش‌های اساسی در حوزه‌های گوناگون اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و امنیتی امری است که درحال‌حاضر به یکی از اولویت‌های اصلی نظام برای تحقق اقتصاد مقاومتی تبدیل شده است. قاچاق کالا یک نوع از جرائم اقتصادی است که منجر به بی‌ثباتی نظام اقتصادی کشور شده و گسترش آن تأثیر مخربی بر تولید، تجارت، سرمایه‌گذاری و اشتغال دارد.
در چندسال اخير،رهبرمعظم انقلاب، نگاه ويژه‌ به توليد ملي و بی نیازی به خارج را مطرح کرده‌ و از مسئولان و مردم خواسته‌اند به توليد ملي در همه حوزه‌ها توجه ویژه ایی داشته باشندو شعار امسال هم رونق تولید است.
خريد کالاي داخلي موجب افزايش اشتغال ، حفظ ارز کشور، قدرت سرمايه ملي، رشد تحقيقاتي کشور، افزايش توليد و کاهش تورم مي‌شود. همه اين‌ها همانند يک زنجير به يکديگر متصل هستند، در مجموع اگر هموطنان مان کالای ايرانی خريداري کنند رکود اقتصادی و بيکاری که اين روزها گريبان جامعه مان را گرفته برطرف می شود.
طبق آمارهاي اعلام شده فقط حدود 15 درصد از بازارلوازم خانگی ايران در اختيار توليدکنندگان داخلي است و 85 درصد سهم بازار را برندهاي خارجي از جمله محصولات کره‌اي تشکيل مي‌دهند. لوازم خانگي سودي در حدود 1 تا 5/2 درصدي دارد، پنج ميليارد دلار قاچاق لوازم خانگی به ارزش پول ما با دست کم دلار 12 هزار تومانی هم اگر محاسبه کنیم معادل 60 هزار میلیارد تومان می شود که با احتساب سود دودرصدی وحداقل حقوق یک میلیون و700 هزار تومانی کارگری،دست کم یک میلیون نفرمشغول کار می شوند.
مبارزه با قاچاق که تأکیدمهم رهبرمعظم انقلاب است،باید به درستی و از مبدأاجرا شود، مبارزه با قاچاق لوازم خانگی به تنهایی نتیجه‌بخش نیست،ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، تعزیرات، بازرسی سازمان صنعت،معدن و تجارت و اتاق اصناف و نمایندگان اتحادیه لوازم خانگی همراه با هم باید با عرضه کالای قاچاق مقابله کنند.
فعالیت افراد در فضای مجازی برای فروش لوازم خانگی ممنوع نیست اما باید ساماندهی و از طریق ستاد مبارزه با قاچاق کالا و پلیس فتا،جلوی فروش کالای قاچاق گرفته شود.
با واردات هرکالای قاچاق به کشور شغلی از یک جوان سلب می شود، جریمه ناچیز چند میلیونی شخصی که میلیاردی قاچاق می کند،سبب تکرار دوباره فساد از سوی این شخص و بقیه می شود، باید تنبیه های سنگین تر اعمال تا درس عبرتی برای دیگر قاچاقچیان شود.
ته‌لنجی، مناطق‌آزاد و گمرک از مهم‌ترین شیوه‌های قاچاق بوده و در این میان سهم کوله‌برها ناچیز است فعالیت فرد کوله بر در بانه به عنوان قاچاق شناخته نمی شود.
اما در کنار همه اینها تولیدکنندگان داخلی باید در راستای ارتقای کیفیت محصولات تلاش مستمر داشته باشند و خدمات پس از فروش خوبی ارائه دهند.
همه اینها محقق نمی شود شد مگر با عزمی راسخ در بدنه دولت و نهادهای ذی‌صلاح و فرهنگ‌سازی در سطح جامعه.
نویسنده:سیده پروین امامی