پخش زنده
امروز: -
اخترشناسان کهکشانی یافتهاند که دورترین کهکشانی است که تا کنون کشف شده است و «عجیب» شبیه راه شیری خودمان است.
به گزارش گروه وبگردی خبرگزاری صدا و سيما، دورترین کهکشان کشف شده ۱۲ میلیارد سال نوری از ما فاصله دارد، یعنی تصویری که از آن داریم مربوط به دورانی است که جهان نسبتاً در آغاز راه بود و عمر آن بیش از یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون سال نبود.
با این حساب، با بررسی این تصویر میتوان به دوران شکلگیری کهکشانها در ابتدای تشکیل جهان بازگشت، یعنی زمانی که کیهان ۱۰ درصد عمر کنونی خود را داشت. اما شباهت بسیار بیش از حد انتظار آن با وضعیت کنونی کهکشان ما، موجب شگفتی محققان شد.
طبق نظریههای موجود تشکیل کهکشان، انتظار میرفت کهکشانهایی به آن جوانی، دچار تلاطم و ناپایداری باشند. اما کهکشانی که اخیراً کشف شده است، کمتر از حد پیشبینیشده آشوبناک بود.
این کشف عجیب به نوبه خود میتواند موجب دگرگونی درک ما از نحوه شکلگیری کهکشانها و فرایندهایی شود که در جوانی جهان رخ داده است.
فیلیپو فراترنالی، نویسنده همکار این پژوهش از مؤسسه اخترشناسی کاپتِین دانشگاه گرونینگن هلند، میگوید: «با توجه به مدلسازیها و رصدهای کلیتر قبلی انتظارات دیگری داشتیم، اما شگفتی اصلی اینجاست که بر خلاف آن انتظارات، این کهکشان در واقع بسیار شبیه کهکشانهای نزدیک ما است.»
وقتی محققان کهکشان جدید موسوم به اس. پی. تی۰۴۱۸-۴۷ را بررسی میکردند، متوجه شدند که ویژگیهایی مشابه کهکشان راه شیری خودمان دارد؛ از جمله صفحه چرخان و تعداد زیادی ستاره که حول مرکزش میگردند. محققان به این هسته مرکزی «برآمدگی» میگویند و تا به حال آن را در هیچ کهکشانی در دوران جوانی جهان ندیده بودند.
فرانچسکا ریتزو از مؤسسه اخترفیزیک ماکس پلانک آلمان، در بیانیهای گفت «نتایج این پژوهش پیشرفت بزرگی در تحقیقات راجع به شکلگیری کهکشانها به حساب میآید و نشان میدهد که ساختارهایی که در کهکشانهای مارپیچ نزدیک خودمان و کهکشان راه شیری خودمان میبینیم، از همان ۱۲ میلیارد سال پیش وجود داشته است.»
این کهکشان آن قدر دور است که با قویترین تلسکوپها هم رصد آن دشوار است. اما این گروه از پژوهشگران توانستند با استفاده از جلوههای ویژهای موسوم به عدسیسازی ثقلی، آن را بررسی کنند. در این روش، خود جهان به مثابه ذرهبینی عمل میکند و به محققان امکان دیدن اعماق خود را میدهد.
بدین ترتیب، محققان از طریق آرایه تلسکوپی بزرگ میلیمتر/زیرمیلیمتری آتاکاما (آلما) این کهکشان را به شکل حلقهای کامل و نورانی حول این کهکشان نزدیک رصد کردند که نقش عدسی را بازی میکرد. سپس با مدلسازی رایانهای تصویر را بازسازی کردند و توانستند شکل آن را به خوبی ببینند. اخترشناسان میگویند که نمیتوانستند آنچه میدیدند، باور کنند.
سیمونا وِگِتی، نویسنده همکار این پژوهش از مؤسسه اخترفیزیک ماکس پلانک، گفت: «آنچه میدیدیم، موجب حیرتمان شد. با وجود سرعت زیاد تشکیل ستارگان در کهکشان اس. پی. تی۰۴۱۸-۴۷ و فرایندهای بسیار پرقدرتی که در آن رخ میدهد، این کهکشان منظمترین صفحه مدور کهکشانی است که تا به حال در دوران جوانی جهان مشاهده شده است. به هیچ وجه انتظارش را نداشتیم. این نتایج بر فهم ما از نحوه تکامل کهکشانها بسیار اثرگذار است.»
حالا محققان امیدوارند که با رصدهای بیشتر، دریابند که چند نمونه از این کهکشانهای بسیار جوان، ولی مشابه هم در ابتدای شکلگیری جهان وجود داشته است.