فرش دستباف، کالایی با تمام مولفه‌های اقتصاد مقاومتی

 

به گزارش خبرگزاری صدا وسیما برنامه میز اقتصاد شبکه خبر  چالش‌ها و فرصت‌های صنعت فرش را با حضور میهمانان آقای عبدالله بهرامی، مدیر عامل اتحادیه سراسری تعاونی‌های فرش دستباف ایران؛ سیدمحمد ویسیان، معاون مرکز ملی فرش ایران  و در ارتباط  تلفنی با مرتضی حاجی آقامیری، رئیس کمیسیون فرش اتاق ایران بررسی کرد.

 

بهرامی: می‌گویند آنچه عیان است چه لازم به بیان است. جنابعالی اعلام فرمودید که تولید کننده میزان تولید به دو میلیون از شش میلیون کاهش پیدا کرده، صادرات البته من تصحیح کنم از دو میلیارد به چهل میلیون دلار 

 

بهرامی: طبق آمار سال ۷۳ دو میلیارد و صد و خورده‌ای دلار صادرات سالانه بوده، بعد از آن دو میلیارد بوده، یک و پانصد بوده، در بدترین شرایط تحریمی دهه نود، دهه هشتاد، هفتاد ما کمتر از ۴۰۰-۵۰۰ دلار صادرات نداشتیم، حالا شده ۴۰ میلیون دلار، ۴۰ میلیون دلار شاید صادرات یک تاجر است. این مشخص می‌کند که این صنعت نه این که وضعش خراب باشد به نظر من این صنعت در حال موت است و یک بخش آن بحث‌های داخلی است که بیشتر آن، بحث ما بحث تحریم را داریم که آثار مخربی در بحث تولید و صادرات گذاشته، تا سال ۹۷ صادرات ما ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیون دلار صادرات داشتیم، تحریم داشتیم، همه مسائل بود، تورم بود، مسائل قطع بیمه قالیبافان بود یعنی همه این مسائل متاسفانه دست به گریبان این صنعت بوده، سال ۹۷ اتاق فکر آقای ترامپ آمد فرش دستباف را تحریم کرد، یعنی اتاق فکر آنها فهمیدند که این کالا چقدر استراتژیک است، چقدر جایگاه اجتماعی بالایی دارد، چقدر از لحاظ تولید و بحث ارزآوری، بحث فرهنگ سازی چقدر مهم است، امدند بعد از صنعت موشکی ما فرش را تحریم کردند ما دست اندرکاران فکر می‌کردیم با این احوال پس حداقل مسئولان داخلی می‌دانند که این کالا چقدر مهم است و می‌آیند تسهیل گری می‌کنند کمک می‌کنند، حمایت می‌کنند، برعکس شد، یعنی ما اگر با این تحریم ۲۰ درصد صادرات فرش دستباف به کشور آمریکا بود و حدود ۸۰ میلیون دلار بیشتر نبود در طول دهه‌های اخیر، امدند بحث تعهد ارزی را یک ماه بعد از آن مصوب کردند و اجرا کردند و با این تعهد ارزی از سال ۹۸ به بعد هر سال تنزل پیدا کرد و حالا ۴ سال پشت سر هم ۵۰ میلیون دلار باید ۴۰ میلیون دلار را ما رقم زدیم. این بحث را می‌طلبد که روی آن صحبت کنیم.  

 

ویسیان: اگر اجازه بفرمایید من به صورت خیلی مختصر و کوتاه در مورد موضوع سی و یکمین نمایشگاه فرش دستباف که در حال حاضر در حال اجرا هست یک گزارش خیلی مختصری بگویم.  

از بیست و سوم تا بیست و هفتم آبان  که امروز روز آخر این نمایشگاه است. سی و یکمین نمایشگاه فرش دستباف برگزار شد که وقتی که عدد سی و یکم را می‌آوریم در نمایشگاه به منزله این است که چقدر دولت برای فرش دستباف ارزش قائل است که رسیده به ایستگاه سی و یکم، امسال تعداد غرفه‌ها ۱۷۰ تا غرفه حضور داشتند از ۱۰ تا استان کشور، استان‌هایی که برند هستند در حوزه هنر، صنعت فرش دستباف و تقریبا یک چیزی حدود هشت هزار متر مربع اختصاص پیدا کرده بود به این نمایشگاه، سفرای مختلفی بازدید کردند.  

 

ویسیان: بله هم تعداد غرفه‌ها کمتر شده بود هم تعداد سالن‌ها کمتر شده بود.  

 

ویسیان: یک اتفاقی که افتاده بود، د ر خصوص بحث تاریخ نمایشگاه بود، تاریخ نمایشگاه قبلا هشتم تا یازدهم شهریور بود، مدت زمان آن کوتاه‌تر شده بود ۴ روز شده بود و مصادف شده بود با ایام سوگواری، با همراهی و همکاری که باتشکل‌ها، اتحادیه‌ها داشتیم، خودشان موافق بودند که این زمان، زمان مناسبی برای فروش فرش نیست، به همین دلیل این نمایشگاه افتاد به همین تاریخی که خدمت شما عرض کردم، در ابتدای راه به هرحال هم ساعت نمایشگاه، ساعت کمی بود که دوستان هم مجری نمایشگاه، هم پیگیری خود مرکز ملی فرش ایران و مساعدتی که هم خود آقای وزیر داشتند هم شرکت سهامی نمایشگاه‌ها داشتند، تعداد روز‌ها از ۴ روز به ۵ روز اضافه شد. 

 

سوال: قیمت غرفه‌ها هم یکی از آن دلایلی بود که مطرح می‌کردند.  

ویسیان: بله قیمت غرفه‌ها بر اساس درجه بندی که اولین بار اصلا با یک شیوه جدیدی دارد این اتفاق می‌افتد، گریدی که برای نمایشگاه فرش در نظر گرفته بودند درجه دو بود. به هرحال یک سری تعرفه‌هایی دارد این که شما در چه سالنی و چه غرفه‌ای قرار بگیرید قیمت‌ها متفاوت می‌شود. البته همه اینها حل شد ولی شاید اگر دوستان منتظر می‌ماندند در این روز‌های آخر هم یک روز اضافه شد هم ساعت نمایشگاه که قبلا قرار بود از ساعت ۹ تا ساعت ۱۵ بشود به ساعت ۱۹ افزایش پیدا کرد این باعث شد که حضور داشته باشند بررسی میدانی هم که اگر اجازه بفرمایید خود من از نمایشگاه در خدمت بزرگواران و تولید کنندگان بودم، رضایت نسبی داشتند از فروشی که خوشبختانه امسال بوده، در حاشیه نمایشگاه هم ...  

 

ویسیان: بله کلا ما تمرکزمان روی فروش داخل بود. 

 

سوال: چرا هیات تجاری خارجی دعوت نشده بود؟  

ویسیان: مجریان یک کم زمان تغییر پیدا کرده بود جابجایی‌هایی که اتفاق افتاده بود، چون به هرحال کسانی که خارج از کشور هستند ما سی سال است که تاریخ نمایشگاه اول تا هفتم شهریور  است به هرحال دوستانی که خارج از کشور هستند از قبل برای خودشان برنامه ریزی انجام می‌دهند این تاریخ جابجا شده بود نتوانسته بودند به موقع ...  

 

ویسیان: طبیعتا بحث اصلی همین بوده، وگرنه بعضا افرادی بودند که خودشان تولید کننده بودند با خودشان افرادی که خودشان می‌شناختند همراه داشتند و می‌آمدند و نکته آخر این که ما در این نمایشگاه در حاشیه نمایشگاه ۴ تا کارگاه آموزشی در حوزه‌های مختلف تعریف کرده بودیم و خدمت بزرگواران بودیم علاقه‌مندان بودیم که از نزدیک آمدند نمایشگاه را دیدن کردند.  

 

ویسیان: در خصوص موضوع صادرات اول بگویم بله ما به شدت کاهش صادرات را داریم و در سال ۱۴۰۲ به ۴۰ میلیون دلار رسیده ولی آمار هفت ماهه ما که در سال ۱۴۰۳ عدد ۲۳ میلیون دلار را دارد به ما نشان می‌دهد و یک رشد تقریبا هفت درصدی نسبت به عددی که عدد کمی بوده در سال گذشته، ما رشد داریم، اما واقعیت آن در حوزه تولید من این را قبول ندارم که بگوییم آمار تولید ما کم شده است. صادرات که مشخص است و ماخذ ما هم آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران هست که ماهانه منتشر می‌شود به چه دلیل می‌گویم که موضوع تولید کاهش پیدا نکرده به دلیل وارداتی که ما داریم. 

 

ویسیان: بله مواد اولیه مثل پشم، ابریشم برای یکسری از فرش‌ها که ما می‌خواهیم تولید کنیم ناچار هستیم که واردات داشته باشیم این واردات ما عدد درشتی را نشان می‌دهد یعنی وقتی یک عددی نزدیک به ده میلیون دلار ما واردات داریم در حوزه پشم و ابریشم این نشان دهنده این است که این تولید در جریان است در استان‌های مختلف ما به هرحال دارند فرش ابریشم و لیف پشم تقریبا اکثر قریب به اتفاق آن ۹۰ درصد تا ۹۵ درصد ابریشم در حوزه فرش استفاده می‌شود، ۷۰ درصد لیف پشم هم دارد در فرش دستباف استفاده می‌شود مابقی در منسوجات و پوشاک ما است.

  

ویسیان: بله، تقریبا در همان مقدار رنج محدوده‌ای که شما فرمودید. 

 

ویسیان: بله تقریبا الان در آن محدوده است، ما به شدت صادرات مان کاهش پیدا کرده است. 

 

بهرامی: اگر اجازه بدهید بحث نمایشگاه که خیلی مهم است بگویم، سی و یکمین نمایشگاه که بزرگترین نمایشگاه در سطح کیفیت و کمیت در جهان است. نمایشگاه بین المللی، امسال به یک پنجم کاهش پیدا کرده است، ۸۰۰ غرفه شده ۱۷۰ غرفه، ۲۲ هزار متر شده هشت هزار متر، این خیلی حرف دارد، این خیلی حرف برای گفتن دارد، هزینه ۱۴۰۰، متری ۲۰۰ هزار تومان بوده؛ شد دو میلیون اصلا نهاد‌های نظارتی باید ببینند ظرف سه سال تورم مگر چند هزار درصد است؟ صد در صد، نیست دویست درصد، سیصد درصد می‌شود ۶۰۰ هزار تومان شده دو میلیون تومان هزینه هر متر غرفه، خیلی حرف است، خیلی حرف است، زمان هفت روز بوده شده پنج روز، همه این اقدام‌ها بابت این است که جلوگیری شود از برگزاری این نمایشگاه، کسانی که این را مصوب می‌کنند چه وزیر و چه هیات وزیران باشد باید بدانند خاستگاه این نمایشگاه چه جایگاهی در دنیا دارد؟ به همین راحتی زمان آن تغییر می‌کند، ساعت آن تغییر می‌کند، به همین راحتی هزینه تغییر می‌کند به همین راحتی، بدون این که بداند زمان که تغییر کرده آن تاجری که خارج از کشور است برای سال آینده برنامه ریزی می‌کند آن که نمیتواند بنشیند ببیند شما کی دلتان می‌خواهد شما تقویم نمایشگاه را بزنید، دو ماه قبل می‌آیند تغییر بدهند سه ماه قبل بیایند تغییر بدهند، ساعت آن، این مشکلات بسیار بزرگی در این صنعت متاسفانه دست به دست هم دادند، حالا بحث تولید که جنابعالی می‌فرمایید، بله، ما سالانه حداقل ۵۰۰ تن ابریشم وارد می‌کنیم، چه کسی وارد می‌کند؟ هیچ یک از دست اندرکاران حوزه فرش در واردات ابریشم نیستند، ما ۶۰ میلیون راس دام سبک داریم که حدودا ۶۰ میلیون تن تولید پشم داریم، پشم‌ها کجا می‌رود؟ فرآوری که نمی‌شود، آیا ۶۰ میلیون تن پشم سوزانده می‌شود؟ اگر صادر می‌شود کجا هست؟ صادرات پشم ممنوع است، این همه پشم کجا می‌رود؟ این چیز‌هایی است که در آمار نیست. اگر آنهایی که در آمار است، می‌گوییم صادرات هست کسی نمی‌تواند از آن رد شود. بله این آمار گمرک است برای تولید هیچ کس نمی‌تواند بگوید تولید کم شده یا زیاد شده، آن که ما می‌بینیم تا سال ۹۳ حدود ۵۰۰ هزار نفر بیمه شده قالیبافی داشتیم حالا شده ۱۷۰ هزار نفر، این کاهش تولید است دیگر، اگر تولید می‌کردند باید بیمه شان اجرا می‌شد، ادامه دار می‌شد. به هر دلیلی قطع کردند گفتند آقا، بافنده نمی‌بافد این کاهش تولید است دیگر،  هزار و ۷۰۰ تعاونی فرش در کشور داریم در بهترین موقعیت ۶۰۰ تا تعاونی فعالند هزار و  ۱۱۰ تا تعاونی بسته شدند غیرفعالند یا نیمه فعالند این کاهش تولید است دیگر، کجا بگوییم، آمار کجا است؟ دیتایی وجود ندارد در وزارت صمت که میزان تولید را بخواهد بگوید و نمی‌گویند، چون نمی‌توانند بگویند.  

 

ویسیان: بله، آقای دکتر درست می‌فرمایند، این هم که من خدمت شما عرض کردم، تنها آماری که قابل اتکا است آمار گمرک است؛ یعنی من که نمی‌توانم آمار گمرک واردات پشم و ابریشم می‌آید کم و زیاد کنم. مرکز ملی فرش ایران با همراهی و همکاری ادارات کل صمت استان هایمان ما روسای ادارات فرشی داریم در مرکز استان‌ها، این عزیزان زحمت می‌کشند. اطلاعاتی بر اساس آن تعرفه‌هایی که خودمان داریم، گزارش ماهانه به ما می‌دهند، ولی به قول آقای دکتر شاید این خیلی قابل استناد نباشد ولی آماری داریم که برای ما ارسال می‌کنند که اعلام می‌کنند فرش تمام ابریشم، فرش کرک و فرش گبه، تابلو فرش، آمار ماهیانه به ما می‌فرستند، آن یک قسمت آمار ما است، اما قابل آمار اتکای ما آمار وارداتی که دارد در این حوزه اتفاق می‌افتد من خدمت شما عرض کردم.  

 

ویسیان: بله دقیقا یکی از کار‌هایی که باید این مرکز انجام بدهد بحث آمار است آمار در هر قسمتی که در این زنجیره ارزش فرش دستباف هست باید آمار بگیرد.  

 

ویسیان: آمارگیری که ما انجام می‌دهیم ما با یک محصولی سر و کار داریم که اکثر قریب به اتفاق آن خانگی تولید می‌شود مثلا مثل یک کارخانه صنعتی نیست که ما آمار دقیق بدهیم خیلی از کارگاه‌ها خیلی از تولیداتی که اتفاق دارد می‌افتد در کشورمان و در سرتاسر کشورمان هم حتی در روستا‌ها دارند هنرمندان عزیز ما کار می‌کنند، کارشان کار خانگی است یعنی تولیدشان تولید خانگی است، یا بعضی‌ها هست دارند افراد مختلفی مدیریت می‌کنند، اما به صورت غیرمتمرکز، این است که ما با خیلی از استان هایمان سر همین موضوع برای بحث شناسایی فرش دستباف که صحبت می‌کردیم و درست هم می‌گویند همین موضوع است البته برای این در این خصوص برای بحث آمار ما جلساتی با وزارت کشور داشتیم، چون بهرحال فرش دستباف از دل روستا بیرون می‌آید. شاید یکی از مزیت‌های فرش دستباف ایران غیر از بعد اقتصادی ما فقط معطوف به بعد اقتصادی بعد صادراتی آن نباشیم بعد فرهنگی این حوزه است بعد اشتغال این حوزه است به هرحال ما الان در این هنر صنعت فرش دستباف نزدیک دو میلیون نفر شاغل داریم، یعنی بافنده ما در آن حوزه دارد کار می‌کند طراح ما، رنگرز ما، رفوگر ما، این عدد، عدد کمی نیست، شما با یک هزینه بسیار محدودی می‌توانید یک شغل پایدار داشته باشید چقدر باید شما هزینه کنید در این حوزه؟  

 

ویسیان: ساز و کار ما وزارت کشور داریم با آن همکاری می‌کنیم. وزارت کشور هم به استانداری‌ها اعلام می‌کند، استانداری‌ها هم به بخشداری‌ها و فرمانداری‌ها می‌گوید این را به هرحال با قسمت اشتغال و سرمایه گذاری وزارت کشور چند وقت پیش برای موضوع سند راهبردی که ما درحوزه فرش دستباف داریم، داریم این را جلو می‌بریم و درست است یکی از مواردی که باید تصحیح بشود در زمان احیا شدن مرکز ملی فرش ایران، پرداختن به موضوع آمار کلا در زنجیره ارزش فرش دستباف است.  

 

بهرامی: همین کشور‌های مجاور ما که اسم نمی‌برم، برای یک صنعت ابریشم وزارت ابریشم دارد. حالا یک صنعت کوچک، ما برای فرش دستباف که شاید اختصاصی‌ترین کالای ایرانی فرش دستباف است تمام دنیا فرش را با ایران و ایران را با فرش می‌شناسند. این را ما، پدران، بزرگان و همه دنیا به این اتفاق قول دارند که بله فرش دستباف ایران بی نظیر است برای این سند آمدیم بحث مرکز ملی آمدند بحث‌هایی که به سرش آوردند بحث ادغام در صنایع خلاق که چالش بسیار بزرگی بود و استفاده از مدیران غیر تخصصی، جناب آقای دکتر ویسیان یکی از افراد به شدت هم متعالی، هم ارزشمند در حوزه است، چرا افرادی مثل ایشان که ۲۰ سال در این کار زحمت کشیده و اندیشمند است به کار نمی‌گیرند؟ چرا افراد غیر متخصص را به کار می‌گیرند که این بحث آمار که به فرموده شما ابتدایی‌ترین رفرنس برای هر نوع برنامه‌ای و برای هر سندی، حداقل شما آمار داشته باشید.

 

بهرامی: به راحتی به دست می‌رسد ولی با چه مبلغی به دست می‌رسد؟ هزینه‌هایی آنچنان که عرض کردم سالانه ما ۵۰۰ تن ابریشم وارد می‌کنیم استعلام بفرمایید کسانی که وارد کننده ابریشم هستند اصلا در حوزه فرش هستند؟ اصلا نیستند با مبالغ بسیار بالایی این توزیع می‌شود در سطح کشور، خودش تورم زا است در قیمت تمام شده فرش بسیار اثر مخربی دارد. پشم داخلی بهترین پشم‌ها را داریم فراوری نمی‌شود .

 

بهرامی: عرض کردم ما ۶۰ میلیون تن حداقل تولید پشم داخلی داریم، کجا می‌رود این پشم‌ها؟ شاید ۵ درصد از این پشم در داخل دست ریز می‌شود و به تولید فرش می‌رسد بقیه اش چه می‌شود واقعا سوخته می‌شود؟ این سرمایه بزرگ چرا فرآوری نمی‌شود؟ چرا سرمایه گذاری روی این انجام نمی‌گیرد که ما با همین پشم‌ها را وارد میکنیم با افزوده بسیار بالایی .

 

ویسیان: ما در موضوع سند راهبردی فرش که داریم جلسات شان را برگزار می‌کنیم، از طیف‌های مختلفی حضور دارند خود آقای دکتر بهرامی هم به عنوان نماینده در این جلسات حضور دارند نماینده وزارت جهاد کشاورزی .

 

ویسیان: کار را ما الان داریم در حوزه فرش دستباف  جلو می‌بریم موضوع آن یک موضوعی است که نزدیک به ۱۰ تا وزارتخانه می‌تواند درگیر آن باشد می‌طلبد که وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی الیاف فرش و الیاف ابریشم و بعضا الیاف پنبه‌ای که ما در حوزه فرش داریم استفاده می‌کنیم به ما کمک کند، روزگاری .

 

ویسیان: بله، کمک دارند انجام می‌دهند؛ ولی باید بیشتر اتفاق بیفتد ما روزگاری در دوره صفویه نخ ابریشم را خودمان صادر می‌کردیم خوشبختانه در چند سال اخیر هم کارخانجاتی در استان گیلان فعال شدند، ولی به قول فرمایش آقای دکتر بهرامی این جوابگوی تولید ابریشم ما نیست، و ما هم نمی‌توانیم منتظر باشیم که لیف ابریشم داخلی ما بعضا الیاف خوبی هم هستند به عنوان پرز فرش استفاده می‌شوند ولی آنچه که به گوش ما می‌رسد از جا‌هایی که مثل استان قم، استان آذربایجان شرقی، اصفهان، آن خیلی شاید مناسب برای نخ چله فرش نباشد، ولی دوستان اذعان می‌کنند که هست، ما مشکلی که در  حوزه پشم داریم، پشم‌های ما پشم‌های خیلی مرغوبی است اصلا یکی از مزیت‌های فرش دستباف ایرانی استفاده از الیاف طبیعی است که ما در کرمانشاه داریم، در کرمان داریم، بلوچ در خراسان داریم یک مشکلی که ما الان داریم این است که این نژاد پشم گوسفندان ما دارند می‌روند به سمت رنگی شدن، کسی که می‌خواهد الیاف پشم را استفاده کند، باید پشم سفید باشد که بتواند اینها را رنگرزی کند وگرنه می‌شود الیاف خود رنگ که آن هم مشکلی ندارد. برخی از استان‌های ما هم دارند استفاده می‌کنند ولی برای یک قسمت از پشم‌هایی که ما نیاز به الیاف ظریف داریم مرکز ملی فرش در این یک ماه اخیر که جناب آقای دکتر مفتح دارند زحمت می‌کشند به عنوان جانشین وزیر در امور بازرگانی کار‌های فرش را دارند جلو می‌برند، این اتفاق خوب افتاده که ما بعد از هفت سال داریم طرح‌های مطالعاتی انجام می‌دهیم، بعضا روی لیف پشم همین طور، مثلا چه فکری باید بکنیم در مورد شستشوی الیاف پشم که راندمان شان راندمان مناسب باشد.  

 

ویسیان: بله ما اتفاقا در برنامه ۵ ساله هفتم توسعه در سند راهبردی که داریم کار می‌کنیم برای این که کاهش موضوع وابستگی به واردات مواد اولیه را داشته باشیم، و تقویت زیرساخت‌هایی در حوزه تولید داشته باشیم اصلاح استاندارد‌های پشم چینی را داریم که بهرحال باید پشم جوری چیده شود در مکان‌ها و زمان‌هایی که دارد این اتفاق می‌افتد، بحث برندسازی پشم بومی ایرانی ما بهرحال پشم‌هایی داریم که اصلا خاص است در دنیا، همین طور روی بحث ساماندهی اکیپ‌های پشم چینی و در نهایت روی بهینه سازی فرآیند‌ها به دنبال این هستیم که ان شاء‌الله الان که در سال ۱۴۰۳ هستیم در سال ۱۴۰۷ به این مواردی که خدمت تان گفتیم در حوزه پشم به آن برسیم.

 

ویسیان: دیگر به حداقل برسیم دیگر ما یک زمانی همیشه این را می‌گفتیم که فرش ما مزیت آن به این است که هر آنچه که همین الان هم ما را تحریم کنند می‌توانیم تولیدات فرش بکنیم.

 

ویسیان: طبیعتا وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی امر همکاران خودمان در وزارت صنعت، معدن و تجارت به ما خیلی می‌توانند کمک کنند.

 

ویسیان: شروع کارش را انجام دادیم جلسات بله حضور دارند و ان شاء الله که بتوانیم در آینده این جلسات تداوم داشته باشد و این مشکلات را مرتفع کنیم.

 

بهرامی: من این را عرض کنم فقط عین همین سند را که تهیه کردیم حالا به روزرسانی شده دیگر عین همین سند سال ۸۹، ۹۰، ۹۱ روی آن کار شد، سند تدوین شد رفت در کتابخانه، تا به امروز یک برگی از آن مأموریت داده نشد. این سند هم به همان دچار خواهد شد، چون اصل کار این است که دولتمردان به این صنعت نگاه درستی ندارند، در صنعت فرش، چون رانتی وجود ندارد، سرمایه گذاری انجام نمی‌گیرد همین بحث فراوری که به درستی فرمودند بحث پشم ایرانی جزء مرغوب‌ترین پشم هاست و اگر این فراوری بشود به شما قول می‌دهم که صنعت نساجی کشور منقلب می‌شود اصلا چند تا پروسه با هم به اوج خواهند رسید این سرمایه گذاری اگر انجام نشود صد تا سند دیگر هم بنویسیم مهم نیست تا نفهمند فرش دستباف جزئی از اقتصاد است و جزئی از معیشت حداقل ۶ میلیون نفر مردم این کشور هست.

 

بهرامی: حداقل هفتصد هشتاد هزار نفر ماندند دیگر آنهایی که عاشق این هنر هستند دیگر راه دیگری ندارند و شغل دیگری بلد نیستند. متأسفانه در این شغل ماندند الان جای تأسف است بیمه شان را قطع کردیم، تولیداتشان را نمی‌خواهیم، تسهیلات ۳۰ درصد به آنان می‌دهیم همه مسیر به این سمت می‌رود که این صنعت از بین برود.

 

ویسیان: بله ما الان در حال حاضر نزدیک به ۲۰۰ هزار نفر بافنده‌ای داریم که بیمه شده اند بیمه تأمین اجتماعی شدند.

 

ویسیان: تقریبا حدود ۸۰۰ هزار نفر، ۹۰۰ هزار نفر در واقع اعلام می‌کنند، اما آن هم که وجود دارد بله به ازای هر کسی که خارج می‌شود به هر حال ممکن است بعضا اعتراض‌هایی هست طرف بافنده نیست ولی آمده بیمه قالیبافی شده است. الان تقریبا در هفته گذشته هم بود که ما یک مکاتبه‌ای داشتیم با سازمان تأمین اجتماعی الان داریم روی تناسب سازی اینکه واقعا در استان‌های مختلف بر اساس تعداد بافنده‌ای که دارند بر آن اساس بیایند افراد بیمه بشوند ولی آماری که بیمه‌ای که شده که الان داریم ۲۰۰ هزار نفر است و ما هم خیلی علاقمند هستیم به هر حال این یکی از موارد به حقی است که یک هنرمند قالیباف باید برای آن انجام بشود بیمه قالیبافی است ولی منتهای آن این نیازمند همراهی و همکاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است که این باید از قبل بودجه اش دیده بشود بودجه اش هم بودجه خیلی زیادی است وگرنه به هر حال مرکز ملی فرش ایران رصد و پایش آنها را انجام می‌دهد و اعلام هم کردیم به صمت‌های در واقع استان هایمان که هر فردی که واقعا حقش نیست خارج بشود و یک نفر جایگزین آن فرد بشود.

 

بهرامی: هر ایرانی باید بیمه بشود این قانون است حالا ما آمدیم سال ۸۸ با رایزنی زیاد با کمک مجلس بیمه قالیباف مصوب شد تا سال ۹۳ پانصد هزار نفر بیمه شدند یعنی قرار بود هر سال نمایندگان بودجه اش را بدهند ۱۰۰ هزار نفر به این بیمه شده‌های عزیزمان اضافه بشود سال ۹۳ به این طرف با یک کوتاهی که متأسفانه وزارت صمت هم پشت آن بود یک خطکش اندازه گیری دادند به سازمان تأمین اجتماعی گفتند آقا برو در خانه را بزن بافنده در را باز نکرد بیمه اش قطع، برو سر بزن حالا بعد سر بزن اگر کم بافته بود بیمه اش قطع، یعنی اینها فکر می‌کنند که یک بافنده ربات است، بچه ندارد، زن ندارد، مریض نمی‌شود، سفر نمی‌رود باید حتما لحظه‌ای که بازرس می‌رود باید باشد به همین دلایل ۳۲۰ هزار تا خانوار را بدون بیمه کردند کسانی که هفت هشت سال بیمه داده بودند این پول‌ها کجا رفت؟ من بیمه ام را چرا قطع کردید؟ قطع کردیم چی شد؟ این حداقل برای هر شغلی بیمه تأمین اجتماعی شاید اولویت اول است از نان شب هم برای قالیباف مهم‌تر است شما این اولین ابتدایی‌ترین کمک را از او می‌گیرید جایگزین هم نداریم.

 

ویسیان: بله این می‌طلبد به هر حال در ابتدای هر سال بودجه‌ها را در مجلس در نظر می‌گیرند من خواهشم این است که نمایندگان محترم مجلس می‌دانم که در جای جای کشورمان ایران به هر حال بافنده‌های زیادی دارند می‌طلبد واقعا همراهی و همکاری کنند با مرکز ملی فرش ایران که بتوانیم واقعا افرادی که به حق هستند زحمت می‌کشند تلاش می‌کنند یک اثر هنری را تولید می‌کنند به هر حال این دیگر حداقلی هاست لااقل بحث بیمه قالیبافی حل بشود.

 

ویسیان: همان ما مکاتباتی که انجام دادیم در خود جلساتی که با خودشان داشتیم  مرکز دارد در این سند راهبردی دنبال می‌کند که ان شاءالله بتوانند به هر حال حقوق خودشان.

 

ویسیان: ببینید این می‌طلبد، چون بودجه اش بودجه کلانی است دیگر، اصلا بودجه خود مرکز ملی فرش که اصلا همچنین بودجه‌ای ما نداریم برای عزیزان بخواهیم هزینه کنیم این می‌طلبد زمانی که بودجه را می‌خواهند در نظر بگیرند به هر حال خود ما هم تلاش می‌کنیم از طریق خود وزارتخانه مان با نمایندگان محترم مجلس صحبت کنیم که به هر حال این موضوع رفع بشود.

 

بهرامی: اینکه عرض کردم سال ۷۳ ما ۲ میلیارد و ۱۱۲ میلیون دلار صادرات سالانه داشتیم این صادرات عقبه دارد برای این صادرات حداقل در طول یک قرن گذشته تجار ما بازاریابی کردند، بازارسازی کرده بودند که این توانستیم این رقم را بزنیم. با این بحث تعهد ارزی دسترسی تجار ما به بازار‌های خارجی تقریبا صفر شد ۴۰ میلیون دلار در مقابل ۲ میلیارد دلار صفر است اصلا هیچ ۱۰ درصد هم، ۵ درصد هم نیست وقتی شما بازار مصرف کننده را نمی‌بینید نگاه بازار را نمی‌شناسی سلیقه بازار را نمی‌دانی و نمی‌توانی به من تولید کننده منتقل کنی بازار امروز چه رنگی، چه طرحی، چه .. می‌خواهد؟ این کشور، هر کشور، شاید هر شهری نسبت به شهر دیگر متفاوت است این دسترسی‌ها بسته شد. تجار ما در کل کشور شاید در حال حاضر بیشتر از ۳۰ تا تاجر نداریم که آنها هم ممکن است تا پایان سال به همین پنج، شش تا بیشتر نخواهیم داشت وقتی دسترسی تجار را به بازار‌های خارجی از بین می‌بریم وقتی که خودت می‌آیی عامل اجرای دستور ترامپ می‌شوی برای تحریم داخلی، آن ۲۰ درصد بازار را گرفت شما ۹۰ درصد یا ۷۵ درصد از بازار را با همین تعهد ارزی از بین بردید کی می‌خواهند بیدار بشوند مسئولان، تنها فرش دستباف تنها کالایی است که تمام مؤلفه‌های اقتصاد مقاومتی را دارد تمام مؤلفه ها، باید به آن پرداخت بشود باید حمایت بشود آمدند یک شبه با همین مصوبه غیرکارشناسی و تعهد ارزی، آقا صادرات را حق نداری انجام بدهی، چرا؟ شما هر مبلغی صادر کردی باید به ارز نیمایی ظرف دو ماه آن وقت برگردانی به حساب بانک مرکزی.

 

بهرامی: خیر سال ۹۷ از ۹۷ اجرا شد.

 

 بهرامی: اجرا نشد این را مرکز ملی خیلی کمک کرد سال ۱۴۰۱ مرکز ملی، اتحادیه فشار آوردیم به نمایندگان عزیز مجلس آقا این تعهد ارزی برای فرش جواب نمی‌دهد فرش این جوری نیست که شما کالا را صادر کنید جرینگی به شما دلار بدهند این امانی است می‌چرخد شهر به شهر، از کلکسیون به کلکسیونی، فروشگاه به فروشگاه ممکن است تغییر داشته باشد این جواب نمی‌دهد آمدند مصوب کردند آقا ۱۱/۱۵ ابلاغ شد برای اجرا، ۱۱/۱۵، کدام تاجری می‌تواند بازاریابی بکند و این را صادر کند؟! یعنی عملا فقط رفع تکلیف کردند.

 

بهرامی: همان دو ماه.

 

بهرامی: ۴۵ روزی که مانده بود که هیچی. اصلا هیچ قابل اجرا نشد.

 

ویسیان: در مورد بحث صادرات که اشاره شد بله ما در سال‌های ۱۳۷۲، ۱۳۷۳ تقریبا یک چیزی حدود ۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار صادرات داشتیم، اما منتهی من الان طبق آماری که همکاران تهیه کرده بودند برای سال ۲۰۲۳ یعنی جایی که تمام کشور‌ها حضور دارند ببینید سبد فرش دستباف ما کوچک شده یعنی رسیده به کمتر از ۱ میلیارد دلار یک چیزی حدود ۹۰۰ میلیون دلار پس ما نمی‌توانیم آن آمار‌های قبلی که قبلا به آن اشاره می‌کردیم به آن استناد کنیم سبک زندگی مردم عوض شده یک زمانی ما در خانه هایمان بیخ تا بیخ می‌آمدیم فرش می‌گذاشتیم ولی الان دیگر مردم با دکوراسیون مبلمانشان و پرده این کار را انجام می‌دهند و از طرفی به هر حال یک رقیبی به اسم فرش ماشینی آمده در کنار فرش دستباف هم دارد کار انجام می‌دهد آن هم در وزارتخانه خودمان است بحث صادرات خودش را دارد بخواهیم این عوامل بی تأثیر در این حوزه نیستند در مورد بحث رفع تعهد ارزی که فرمودید درست اشاره کردید ولی این دیرهنگام اتفاق افتاد ما خیلی مکاتبه کردیم با بانک مرکزی ولی متأسفانه در بهمن سال ۱۴۰۲ اتفاق افتاد و این به مدت دو ماه هم بود باز دوباره پیگیری کردیم این نکته‌ای که اشاره کردند، چون به صورت امانی هم دارند می‌فروشند گفتیم پیگیری کنیم لااقل بتوانیم مدت زمان یک سال را به مدت سه سال اضافه کنیم تا عزیزانی که دارند کار صادرات فرش را انجام می‌دهند این کار را جلو ببرند در سال ۱۴۰۳ نرسیدیم ولی جزو برنامه مان است در مرکز ملی فرش که ان شاء الله در بودجه سال ۱۴۰۴ ببینیم و با همراهی خود بانک مرکزی ان شاء‌الله بتوانیم ببینید این رقم، رقم خیلی کوچکی است به هر حال دولت هم به دنبال این برگشت این عرضه هست اگر واقعا مقدور باشد.

 

ویسیان: نگاه کنید ما بر پایه کالایی سر و کار داریم که هویت ماست فرهنگ ماست، تاریخ ماست، پرچم ماست این را من فکر می‌کنم یک مقدار استثنا قائل باشیم و یک سال، دو سال به این صادر کننده‌های ما این وقف داده بشود به هر حال الان ببینید عدد دیگر ۴۰ میلیون دلار عدد خیلی کوچکی است واقعا این فورجه را مثلا اگر بتوانند اتفاق بیفتد به نظر من شاهد رونق توسعه.

 

 

آقای مرتضی حاجی آقامیری رئیس کمیسیون فرش اتاق بازرگانی ایران در ارتباط تلفنی با این برنامه گفت: ببینید موضوع اصلی ما در کاهش صادرات علاوه بر مطالبی که دوستان عنوان کردند مسئله تحریم‌های بین المللی است به هر حال ایالات متحده امریکا که ما را ظالمانه تحریم کرده و فرش را دقیقا بعد از نفت دومین موضعی است که تحریم کرده، ۴۴ درصد بازار جهانی فرش دستباف را به خودش اختصاص می‌دهد. در نتیجه ما الان ۴۴ درصد بازار را پیش روی مان نداریم و موضوع تعهد ارزی هم موضوعی است که به خاطر شرایط غیرعادی ناشی از تحریم‌ها مقررات وضع شد و رخ داد به عنوان یک مقررات موقتی که متأسفانه در قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز به قانون دائمی تبدیل شد نتیجه آن در همه موضوعات صادراتی ما مشخص است و طبیعتا در فرش هم به طریق اولی و به شدت بیشتری کاهشش ایجاد شد به خاطر این مقررات، اما مسئله اصلی من گمان می‌کنم این هست که مسئولین محترم ما البته آقای ویسیان و دوستانشان در مرکز ملی فرش را عرض نمی‌کنم، چون دوستان ما سال هاست داریم با همدیگر کار می‌کنیم و واقعا هم تلاششان را کردند ولی مسئولین عالیرتبه در سطوح قوای سه گانه ما به اهمیت فرش و صنایع دستی در ایران واقف نیستند حوزه‌ای که در مجموع فرش و صنایع دستی ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر ایرانی را برای آنها کار ایجاد کرده و معیشتشان را تأمین می‌کند و همه آن را هم بخش خصوصی دارد تأمین می‌کند این در هیچ حوزه دیگری ما همچنین چیزی را نمی‌بینیم و به همین دلیل است که ما می‌گوییم موضوع فرش و صنایع دستی متفاوت از دیگر حوزه هاست و اگر احتیاجی در تعهد ارزی قائل می‌شویم دلیلش این هست و باید این محضر را در نظر گرفت شما توجه بفرمایید مثلا در روز‌های پایانی ماه پایانی دولت سیزدهم مصوبه‌ای در هیئت وزیران به تصویب رسید که همان بند ک تبصره ..   قانون بودجه ۱۴۰۲ که آقای ویسیان هم به آن اشاره فرمودند بانک مرکزی هم خیلی دیر اجرا کرد این بعد در هیئت وزیران مصوب شد که تعهد ارزی صنایع دستی از جمله فرش بر اساس کید مصرف یا مقدار مواد اولیه محاسبه بشود، اما تا امروز که ما خدمت شما هستیم بانک مرکزی اجرایش نکرده علی رغم اینکه آقای فرزین گفتگو هم کردند و موافقت خودشان را اعلام کردند، اما هنوز اجرایی نشده ببینید وضعیت به این شکل است که ما قانون یا مقرره را داریم، مصوبه را داریم ولی اجرا هم نمی‌شود یعنی بخش‌هایی در سطوح دولتی در این کشور در برابر این تسهیلات حداقلی هم مقاومت می‌کنند آقای ویسیان فرمودند در سال ۱۴۰۲ هم برای اجرای آن ما تا پانزدهم بهمن یعنی ۱۰ ماه و نیم از سال گذشته تلاش کردیم و البته تجدید محاسبه کل سال را انجام دادند ولی در سال ۱۴۰۳ دستگاه دیگری مخالفت کرد و با این ترتیب که داریم پیش می‌رویم ما نه تنها بازار‌های صادراتی را از دست می‌دهیم بلکه از این به بعد اشتغال حاصل از فرش و صنایع دستی را هم از دست خواهیم داد و این به معنی بالا رفتن هزینه‌های دولت با شیب بسیار تند است چرا که به ازای هر نفر از این دو و نیم میلیون نفر دولت باید یک تا دو میلیارد تومان هزینه بکند. برای اشتغالشان البته حضور آقای رئیس جمهور در نمایشگاه صنایع دستی و آقای دکتر عراقچی به عنوان وزیر خارجه در نمایشگاه فرش این نوید را می‌دهد که ما حداقل امید داشته باشیم به اینکه اهمیت فرش و صنایع دستی در دولت چهاردهم به قدری هست که گفتگو‌هایی که ما انجام می‌دهیم شاید قدری مؤثرتر باشد ولی همین بلایی که سر مرکز ملی فرش در دولت گذشته آمد و هنوز هم اصلاح نشده نشان می‌دهد که وضعیت فرش نباید خیلی متفاوت از اینی است که باشد.

 

ویسیان: بله ما جزو برنامه هایمان هست بحث ورود به بازار‌های جدید، بازار‌هایی که از قدیم الایام جزو بازار‌های سنتی ما بودند مثل کشور امارات که جزو کشور‌های اول صادراتی ماست سال آینده هم در اردیبهشت سال ۱۴۰۴ ما نمایشگاه بین المللی فرش دستباف در دوبی را داریم که امیدواریم که در این حوزه اتفاق‌های خوبی برای فرش دستبافمان روی بدهد.

 

ویسیان: خدا را شکر آقای میری عزیز اشاره کردند تعاملات خیلی خوبی هم ما با اتاق ایران داریم بله حضور خود آقای دکتر عراقچی که ما خدمتشان بودیم بلافاصله ایشان به معاون اقتصادی خودشان دستور دادند که حوزه فرش دستباف همه کالا من جمله فرش دستباف در واقع در نظر گرفته بشود به هر حال فرش دستباف سفیر صلح و دوستی است و واقعا باید از آن حوزه تحریم‌ها خارج باشد بار‌ها خود مرکز ملی فرش تعامل با وزارت امور خارجه داشته که واقعا فرش را باید از تحریم خارج کنیم که هنرمندان از این هنر اصیل ایرانی بی بهره نباشند.

 

ویسیان: آقای دکتر مفتح جزو برنامه کاری شان بود که بیایند ولی به شدت مشغله کاری داشتند و این را هم بگویم که دولت چهاردهم دستور دادند این را من نکته را خدمت بزرگواران بگویم با تأکید خود آقای وزیر قرار است دو روز دیگر در خصوص موضوع احیای هنرصنعت فرش دستباف بررسی‌های مناسبی صورت بگیرد که امیدوار هستیم که شاهد موارد خیلی خوبی در این حوزه باشیم.