اسقاط خودروهاي فرسوده؛​ کليد گم شده مقابله با آلودگي هوا

به گزارش خبرگزاري صداوسيما؛ پليس مي گويد از حدود 20 ميليون خودرو درحال تردد درسراسر کشور، حدود 8 درصدآن يعني چيزي حدود يک ميليون و 350 هزار خودرو در سن فرسودگي قراردارند.

آن طور که سردارمهري رئيس پليس راهور ناجا مي گويد: با توجه به افزايش خودروهاي درحال تردد کشور در دهه 80 و 90 بزودي با حجم زيادي از خودروهاي فرسوده مواجه خواهيم بود که ازرده خارج کردن آنها هزينه هاي زيادي خواهد داشت. ازديگر سو براساس اعلام مرکز کنترل کيفيت هواي شهر تهران ، منشآء 85 درصد آلودگي هواي شهر تهران ، ناشي از وسائل نقليه ايست که در اين شهر تردد مي کنند.

وحيد حسيني رئيس مرکز کنترل کيفيت هواي تهران مي گويد: منشاء اصلي آلايندگي ها در کلان شهري تهران ، ناشي ازمنابع متحرک شامل خودروهاي سواري ، موتور سيکلت ها، کاميون ها و خودروهاي خدمات عمومي شهرداري هاست که از اين ميان سهم خودروهاي فرسوده قابل ملاحظه است.

حسيني مي افزايد: خودروهاي فرسوده بين 60 تا 100 درصد مدل صفر نوع خودشان سوخت مصرف مي‌کنند و آلايندگي اين خودروها 50 برابر خودروهاي با استاندارد يورو4 و 22 برابر خودروهاي با استاندارد يورو2 است و برابر آمارهاي اعلام شده 50 درصد سوانح رانندگي کشور نيز مربوط به همين خودروهاست.

بنابراين يکي از راه حلهاي معضل آلودگي هواي تهران ، از رده خارج کردن خودروهاي فرسوده است. براساس قانون بطور ميانگين بايد به ازاء هر خودروي وارداتي 4 خودرو و به ازاء هر ده خودرو توليد داخل 1 خودروي فرسوده از رده خارج شود. اما حالا هفت ماهي است دولت جلو واردات خودرو را گرفته و هيچ گواهي اسقاطي با هدف واردات خودرو صادر نشده است. ازطرف ديگر خودروسازان داخلي هم سال هاست از عمل کردن به اين بند از قانون طفره مي روند. سال گذشته شرکت ايران خودرو نزديک به يک ميليون خودرو به بازارعرضه کرده که براساس قانون بايد 300 هزارخودرو فرسوده را اسقاط مي کرد. اما آمارها نشان مي دهد ، اين شرکت تنها 50 هزار خودرو فرسوده ، آن هم در طرح نوسازي تاکسي از رده خارج کرده است.

ايمان فر يکي از کارشناسان مراکز اسقاط خودرو مي گويد: توجيه خودرو سازان داخلي براي اسقاط نکردن خودروهاي فرسوده در ازاء توليدات جديد، افزايش قيمت محصولات داخلي و تحميل هزينه به خريداران اين خودروهاست که معمولا از قشر ضعيف و متوسط جامعه هستند.

طبق گزارش بانک جهاني هزينه خسارت آلودگي هوا در ايران سالانه معادل 2.3 درصد توليد ناخالص داخلي کشور يعني معادل 80 هزار ميليارد تومان است يعني مبلغي معادل 3 برابر بودجه عمراني کشور.

بر اساس همين گزارش مرگ و مير زودرس ناشي از آلودگي هوا در ايران نيز در دو دهه گذشته رشد کرده و از 17 هزار نفر در سال 1990 به بيش از 21 هزار نفر در سال 2013 رسيده است.

با اين حال سرپيچي خودرو سازان داخلي براي از رده خارج کردن خودروهاي فرسوده در ازاي توليدات جديد، کار را به جايي رسانده که حتي مصوبه هيات دولت که خودرو سازان را ملزم مي کرد در ازاء شماره گذاري خودروهايي که بيش از 8.5 ليتر بنزين در 100 کيلومتر مصرف مي‌کنند بايد يک گواهي اسقاط صادر مي‌ شد هم با فشار خودرو سازان توسط وزارت صنعت، معدن تجارت ملغي شد تا بدين ترتيب روند نوسازي ناوگان حمل ونقل در کشور تقريبا متوقف شود.

موضوعي که علاوه بر افزايش عامل آلاينده ها در کلان شهرهاي کشور، مراکز اسقاط خودرو را هم با مشکلات عديده اي مواجه کرده است.

مصطفي جودي رئيس هيئت مديره صنف مراکز اسقاط خودرو مي گويد: در حال حاضر 210 مرکز اسقاط خودرو در سراسر کشور فعال هستند و ظرفيت اسقاط خودروي آنها تا دو ميليون دستگاه افزايش پيدا کرده است، اما متاسفانه اخيرا روند نوسازي خودروهاي فرسوده به شدت کاهش پيدا کرده به شکلي که ظرف شش ماه گذشته هيچ خودرويي اسقاط نشده و مراکز اسقاط خودرو تنها با 15 درصد ظرفيت خود کارمي کنند و 85 درصد اين ظرفيت عملا کارکردي ندارد.

جودي با تاکيد براينکه بايد دولت و مسئولان به موضوع اسقاط خودروهاي فرسوده ، به عنوان شاه کليد حل معضل آلودگي هوا و حفظ محيط زيست نگاه کنند مي گويد: متاسفانه بار نوسازي خودروهاي کشور بر دوش وارد کنندگان گذاشته شده در حاليکه تنها 7 درصد خودروهاي شماره گذاري شده وارداتي هستند.

وي مي افزايد: قوانين ، مصوبه ها و راهکارهاي زياد و کارآمدي براي اسقاط خودروهاي فرسوده وجود داردکه عملياتي هم هستند اما متاسفانه عزم جدي براي اجراي آنها وجود ندارد و بسياري از اين قوانين مصوب، سال هاست رنگ اجرا به خود نديده اند .

رئيس هيئت مديره صنف مراکز اسقاط خودرو با بيان اينکه ايجاد ساز و کارهايي براي از رده خارج کردن خودروهاي فرسوده جزو اولويت دار ترين اقدامات در کاهش آلودگي هواي شهر تهران است مي گويد: اين اقدام نياز به افزايش تقاضا براي گواهي اسقاط دارد، زيرا اگر تقاضا براي خريد گواهي اسقاط وجود نداشته باشد، مراکز اسقاط خودرو نيز توانايي خريد خودروهاي فرسوده اعم از کاميون و اتوبوس و ميني بوس و سواري براي اسقاط ندارند و در نتيجه چرخه ي اسقاط تکميل نمي شود.

وي مي افزايد: الزام توليد کنندگان داخلي به اسقاط خودرو در ازاي توليدات جديد، الزام خودروهاي واردشده به مناطق آزاد به اسقاط خودرو فرسوده ، لحاظ کردن قانون اسقاط خودرو براي محصولاتي که به صورت CKD وارد کشور مي شوند و حتي اسقاط خودرو فرسوده در ازاي واردات قطعات خودرو ، همچنين الزام مصرف گواهي اسقاط براي واردکنندگان خودروهاي ديزلي و بسته حمايتي دولت با اعطاء تسهيلات کم بهره بخشي از راهکارهايي است که مي تواند با افزايش روند اسقاط خودرو هاي فرسوده، باعث کاهش آلودگي هوا درکلان شهرها و رونق نوسازي ناوگان درکشور شود.

موضوعي که اگرچه اصلي ترين و اساسي ترين راهکار حل معضل الودگي هواي کلان شهرهاست اما درمقام اجرا دراين سال ها همواره در اولويت آخر قرارگرفته است.
گزارش: امير شايانمهر