بيماري آلزايمراز نگاه طب سنتی و مدرن (9)

چکیده مصاحبه پژوهشی:

-  در بیماری "آلزایمر" که یک نوع اختلال عملکرد مغز است بتدریج توانایی‌های ذهنی بیمار تحلیل می‌رود.

 - بیماری آلزایمر در اثر فاسد شدن سلول‌های منطقه هیپوکامپ که معمولا مقدار زیادی استیل کولین تولید می‌کنند بوجود می‌آید.  

- ماده‌ استیل کولین نقش پیام رسان بین دو سلول عصبی را بازی می‌کند.

-  یکی از نشانه‌های اصلی بیماری آلزایمر ناتوانی در تحکیم یک یادگیری تازه (مثل یادآوری آدرس تازه) و دشواری در جهت‌یابی است.

-  بروز اختلال در حافظه و روند تفکر سبب آسیب عملکردهای اجتماعی و شخصی بیمارمي­شود.

-   بیماری آلزایمر در طب سنتی یک بیماری سرد سیستم مغز و اعصاب محسوب می­شود.

-  در پزشکی مدرن اصلی‌ترین دلیل ابتلاء به آلزایمر دقیقاً هنوز مشخص نشده است.

-  مؤثرترين راه درمان اين بيماري در طب سنتي اصلاح سبک زندگی است.

-   بیماری آلزایمر ناشی از افزایش سردی و رطوبت بیش از حد مغزاست

- مهم‌ترين عارضه بیماران آلزايمري افسردگی است.

-در مواقعی پزشک معالج داروهای ضد افسردگی به بیمار می‌دهد.

پژوهش خبری صدا وسیما: در شماره ­هاي گذشته گفته شد که بیماری "آلزایمر" یک نوع اختلال عملکرد مغزی است که بتدریج توانایی‌های ذهنی بیمار تحلیل می‌رود. بارزترین تظاهر زوال عقل اختلال حافظه‌ است. اختلال حافظه معمولاً بتدریج ایجاد شده و پیشرفت می‌کند. و به همین دلیل هست که این بیماری در دوره کهنسالی بروز می‌کند.

بیماری آلزایمر 2 تا 5 درصد اشخاص مسن را دربر می‌گیرد و گاهی هم به اشخاص جوانتر حمله می‌کند. به نظر می‌رسد که بیماری آلزایمر در اثر فاسد شدن سلول‌های منطقه هیپوکامپ که معمولا مقدار زیادی استیل کولین تولید می‌کنند بوجود می‌آید. سلول‌های مغزی یا نرون­هایی که آسیب دیده‌اند پلاک­هایی جمع می‌کنند و به تعداد زیادی می‌میرند. منطقه آسیب دیده مغز و استیل کولین در تشکیل خاطرات جدید وارد عمل می‌شوند به همین دلیل یکی از نشانه‌های اصلی بیماری آلزایمر ناتوانی در تحکیم یک یادگیری تازه (مثل یادآوری آدرس تازه) و دشواری در جهت‌یابی است. کم­کم مشکل مسیریابی نيز به مشکلات قبلي افزوده مي­شود و اگر تنها از منزل بیرون برود ممکن است گم شود. در موارد شدیدتر حتی در تشخیص اطاق خواب، آشپزخانه، دستشویی و حمام در منزل خودش هم مشکل پیدا می­کند. اما خاطرات رویدادهای دور معمولا کمتر آسیب می‌بینند. بروز اختلال در حافظه و روند تفکر سبب آسیب عملکردهای اجتماعی و شخصی بیمار شده و در نتیجه ممکن است سبب افسردگی، عصبانیت و پرخاشگری بیمار شود.[1] درباره بيماري آلزايمر و درمان آن با سولات زیر به گفتگو با جناب آقاي دکتر علی اصغر زنده، متخصص طب آلترناتيو نشستيم.

 پژوهش خبری :بیماری آلزایمر چیست؟

آقاي دکتر اصغر زنده دل، متخصص طب آلترناتيو: بیماری آلزایمر در طب سنتی یک بیماری سرد سیستم مغز و اعصاب محسوب می­شود و در طب کلاسیک یک نوع اختلال عملکرد مغزی است که بتدریج توانایی­ های ذهنی بیمار تحلیل می ­رود.  

اين بیماری با مدرنیزه شدن دنیای امروز رو به افزایش است. در گذشته بیماری زوال عقل از سنین خیلی بالا بروز می‌کرد. اما با مدرنیته شدن جوامع و ماشینی شدن زندگی از طرفی سن زوال عقل پایین آمد و از طرف دیگر تعداد مبتلایان هم بیشتر شد و به درصد این بیماران افزوده شده است. 

بیماری آلزایمر یک بیماری مغزی پیشرونده است که در واقع غیر قابل برگشت است و به آرامی حافظه و قدرت تفکر را تحلیل و کم می‌کند و در نهایت از بین می‌رود حتی توانایی انجام کارهای ساده را هم از بیمار می‌گیرد. بیماری آلزایمر خیلی آرام شروع می‌شود. این بیماری در وهله اول قسمت‌هایی از مغز را که به کنترل حافظه و زمان مربوط می‌شود در بر می‌گیرد. آلزایمر یک بیماری پیش رونده است. این به این معنی نیست که به مرور زمان قسمت‌های بیشتری از مغز آسیب می‌بیند. در واقع به آن قسمت‌هایی که مربوط به حافظه هستند بیشتر آسیب وارد می‌شود.

زمانی که این اتفاق می‌افتد علائم بیماری پیدا می‌شود و به شدت بیماری آرام آرام افزایش می‌یابد؛ بیماری آلزایمر  یک بیماری مهلک از نظر پزشکی است. اين بيماري در نهایت بر تمام شرایط زندگی فرد تأثیر می‌گذارد.

پژوهش خبری :علت بیماری چیست؟

آقاي دکتر اصغر زنده دل، متخصص طب آلترناتيو : در پزشکی مدرن اصلی‌ترین دلیل ابتلاء به آلزایمر دقیقاً هنوز مشخص نشده است. البته عواملی را پیش‌بینی کرده است. این عوامل نقش بسیار مهمی در بروز آلزایمر دارند. مهمترین عوامل عبارتند از:

 1- افزایش سن (اما شما می‌دانید ما افرادی داریم در سنین خیلی بالا هم این بیماری را ندارند. بلکه به عنوان خردمند و ریش‌سفید فامیل آن‌ها را می­شناسند.)

2ـ سابقه خانوادگی که ابتلا به آلزایمر در آن‌ها بیشتر است.

3ـ آسیب دیدگی­ های شدید به جمجمه و سر در دوران گذشته زندگی فرد.

4- سبک زندگی و عواملی که به دلیل بیماری قلبی و عروقی  در فرد به وجود می آید. (قلب به دلیل خون رسانی به تمام نقاط بدن از کارآیی خودش کم می ‌شود و مغز که نقطه دوری از قلب است. در اثر بيماري خون­رساني به اين عضو نيز کم می‌شود) و این بیماری در بیماران قلبی و عروقی بیشتر دیده می‌شود و خطرناک هم است.

پژوهش خبری :زوال عقل در چه سني شايع­تر است؟

آقاي دکتر اصغر زنده دل، متخصص طب آلترناتيو: زوال عقل قبل از 60 سالگی نادر است. طبق آماری که گرفته شده است 35 درصد از سالمندان از این بیماری رنج می‌برند و 65 درصد آن‌ها مشکلی ندارند، آلزایمر یعنی فراموشی، فراموشکاری مجزاست؛ در جامعه امروزی افراد جوان کاهش تمرکز دارند و فراموشکارند.

پژوهش خبری :تشخیص بیماری از چه راه ­هايي امکان پذير است؟

آقاي دکتر اصغر زنده دل، متخصص طب آلترناتيو: از نظر متخصصان مغز و اعصاب يا نورولوژیست‌ها؛ آلزایمر یکسری علامت دارد: برای تشخیص بیماری از فرد و نزدیکان بیمار پرسش‌هایی درباره وضعيت و سلامت عمومی بیمار(مثل سوابق بیماری‌های گذشته، توانایی بیمار در انجام امور روزمره خود،‌ تغییرات رفتاری در روزهای گذشته و حال و تغییرات شخصیتی بیمار می­کنند، بعد از این مرحله پرسش و پاسخ تست‌های حافظه از بیمار گرفته می­شود، یکی از نشانه‌های اولیه این بیماری فراموش کردن نقاط جغرافیایی مهم و معروف زندگی خودش است؛ مثلاً آدرس و نشانه خانة خود را گم می‌کند؛ برای تشخیص از یکسری تست‌های حافظه، شمارش اعداد، حل مسئله و پس از آن آزمایش‌های خون و ادرار و یکسری بررسی‌های دیگر ، سی‌تی اسکن و در مراحل پیشرفته‌تر MRI یا همان تصویر برداری پیشرفته نیزاستفاده می‌شود.

پژوهش خبری : راهکارهای درمان آلزایمر و عوارض جانبی مصرف دارو در این بیماری چیست؟

آقاي دکتر اصغر زنده دل، متخصص طب آلترناتيو: ماده‌ی مهمی در مغز وجود دارد به نام استیل کولین. این ماده نقش پیام رسان بین دو سلول عصبی را بازی می‌کند و پس از چند صدم ثانیه توسط آنزیمی به نام کولین استراز تجزیه می‌شود. در بیماری آلزایمر ماده استیل کولین در مغز کم شده و ارسال پیام بین دو سلول عصبی مغز مختل می‌شود. پزشکی مدرن معتقد است این بیماری درمان قطعی ندارد. اما داروهایی براي کمتر شدن عوارض بيماري وجود دارد که پزشکان اين داروها را براي بيمار آلزايمري تجويز می‌کنند.

داروهایی که آنزیم کولین استراز را مهار می‌کنند باعث افزایش استیل کولین می‌شوند. اولین عضو این خانواده، دارویی به نام تاکرین است که اولین بار، ده سال پیش برای درمان آلزایمر معرفی شد. از آن موقع سه داروی دیگر به نام‌های دونپزیل (با نام تجاری آریسپت) ، ریواستیگمین (با نام تجاری اکسلون) ‌و گالانتامین (با نام تجاری رمینیل) به بازار عرضه شده‌اند که عوارض جانبی آن‌ها از تاکرین به مراتب کمتر است. داروی دیگری که در کشور آلمان در سال ۲۰۰۳ میلادی عرضه شده است ممانتین نام دارد. نکته منفی در مصرف این داروها این است که معمولاً مدت تأثیر آن‌ها محدود است. این داروها بین ۶ ماه تا ۲ سال اثر بهبودی دارند و بعد از آن هیچ پیشرفتی در بهبود علایم بیماری مشاهده نخواهد شد. البته قطع داروها نیز بطور یقین باعث بدتر شدن علایم می‌شود و در نتیجه دارو را باید تا آخر عمر مصرف نمود.[1]

مهمترین عارضه جانبی که مهارکننده­ هاي کولین استراز دارد: تهوع، استفراغ، ‌اسهال و کاهش وزن، بی اشتهایی، بد خوابی، بی‌خوابی. در هر حال این عوارض در افراد مختلف فرق دارد. همچنین  مهم‌ترين عارضه بیماران آلزايمري افسردگی است.

پژوهش خبری : عوامل پر خطر در بروز بیماری آلزایمر کدام است؟

آقاي دکتر اصغر زنده دل، متخصص طب آلترناتيو:

1- کار: يکي از عوامل استرس شهرنشيني شاغل يا بيکار بودن افراد در جامعه است؛ چند درصد مردم شغل دارند، چند درصد از جوانان شغل دارند،‌ چند درصد از تحصیل‌کردگان شغل دارند،‌ این‌ها نکات بسیار مهمی است؛ امکان دارد شغل داشته باشید ولی استرس حقوق. استرس پایان ماه، استرس میزان انرژی برای حقوق که دریافت می‌کنید. قیمت و ارزش کار ما با پول سنجیده می‌شود و استرس در ما ایجاد می‌شود که توانایی‌های ما وابسته به مدرک ما و وابسته به خیلی چیزهایی است که امروزه باب شده است.

2- دیر خوابی: در روستاها شب هنگام، مردم روستا شام می‌خورند نمازشان را می‌خوانند و می‌خوابند ولی شهرنشینی با غروب آفتاب قصه‌هایش شروع می‌شود. مردم تا دیروقت در خیابان‌ها و مغازه‌ها هستند، دیر خوابی(بدن نظم ندارد) و بد‌خوابی، در سلامتی و سرزندگي بسیار مؤثر است.

3- رفت ­وآمدهاي کم فاميلي : رفت ­وآمدهاي فاميلي باعث سرزندگي و تلطيف روح مي­شود.

4- مسافرت و زيارت: قدیم‌ها مردم برنامه‌ای در طول سال داشتند به نام زیارت الآن این برنامه حذف شده است چون فرصتش را ندارند؛ استرس به این‌ها اجازه نمی‌دهد به طبیعت درون خودشان بروند و به عرفان و روح بندگی نسبت به خدا که به انسان آرامش می‌دهد بپردازند.

ب) غذاهای فانتزی:

در طب سنتی پزشکان معتقدند غذاهای فانتزی عامل پر خطری در بروز بیماری آلزایمر است، غذاهای بسیار پر انرژی، ساندویچ‌ها، ما به اندازه کافی چاق و بی‌تحرک هستیم؛ وقتی این غذای پر انرژی را مصرف کنیم به ما که انرژی نمی‌دهد، نیرو و قدرت ما را که زیاد نمی‌کند، در ما انبار انرژی می‌کند و ضعف و رخوت و بی‌حالی، سستی، خواب آلودگی و فراموشکاری ما را بیشتر می‌کند. غذاهایی که طبیعت سردی دارند که مورد هدف طب سنتی است، و در زندگی شهرنشینی خیلی به آنها ارزش و بها داده می‌شوند و عبارتند از: که از سیب‌زمینی و تمام محصولات آن(چیپس، کوکو سیب‌زمینی و ...)

گوشت گوساله، گوشت‌های مصنوعی، سوسیس، کالباس، ژامبون همه گوشت‌های جدیدی که وارد بازار می‌شود و نمی‌دانیم واقعاً مواد اولیه آنها چیست؟ سالاد الویه، ماکارونی، اینها غذاهای فانتزی هستند که وارد چرخه غذای ما شده‌اند، فست فودها، نان باگت، سس مایونز، پنیر پیتزا، قارچ، ‌ماءالشعیر، خیار، گوجه، هندوانه، عدسی، تمام برنج‌هایی که از خارج وارد می‌شوند، برنج‌های خارجی مکانیسم تولیدشان خاص است؛ مثل برنج ما نیست که به رنج تولید شده باشد. ماست ترش، دوغ ترش و تمام کنسروها، حتی چیپس و مواد معدنی و پفک و نيز مرغ‌های صنعتی بسیار سرد، همگی مضر هستند.

پرورش و خوردن شتر مرغ، مرغ‌های خاص روسی و تزیینی، بلدرچین، گنجشک که همگی طبعي گرم دارند و روی روح و روان مردم اثر مطلوب دارند.

ج) زندگی بی‌تحرک و ماشینی

در زندگی ماشینی ما صبح خوابی و دیر بیدار شدن، رفت­وآمد با ماشين و مترو، که خود نمايش تمام عیار زندگی ماشینی و ساعتی برای مردم است که رفت‌و آمدشان را با مترو تنظیم می‌کنند و همین مصرف انرژی کم، افزایش وزن و بی‌تحرکی را سبب می‌شود. چاقی که نتیجه زندگی ماشینی است خود از عوامل پر خطر بیماری زوال عقل است.

زندگی شهری برای جوانان هم خستگی مفرط و دائم دارد، افزایش تعریق، افزایش وزن، اینها عواملی هستند که طب سنتی به آن‌ها برای اصلاح سبک زندگی توجه ویژه‌ای دارد.

د) مطالعه کم کتاب و مبناي علمي نبودن دانش امروزي مردم

زيرا محفوظاتي که مردم در زمان حال کسب مي­کنند از شبکه­ هاي مجازي است و بطور قطع بدون منبع هستند. در واقع مطالعه کتاب به تقویت حافظه کمک می‌کند؛ اما مطالعه‌ با وسایل الکترونیکی، انسان دچار فراموشی می‌شود و هیچ کمکی به انسان نمی‌کند و سن آلزایمر هم پایین می‌آید.

پژوهش خبری : از نگاه طب سنتی چه عواملی در بروز آلزایمر و یا پیشگیری از آلزایمر می­تواند موثر باشد؟

آقاي دکتر اصغر زنده دل، متخصص طب آلترناتيو: پزشکی طب سنتی پیشنهاداتی دارد. اول: مصرف نکردن غذاهای سرد، در واقع مؤثرترين راه درمان اين بيماري در طب سنتي اصلاح سبک زندگی است. غذاهای سرد را قبلاً گفتیم. این غذاها را باید از چرخه خوراک جامعه حذف شود.

حتی گوجه ­فرنگي و سیب‌زمینی به عنوان يکي از غذاهاي سرد که نابجا استفاده مي­کنيم؛ (مواد غذايي بويژه ميوه­ها بايد در زمان و مکان جغرافیای خاص خود تولید و مصرف ‌شود. يعني هر ميوه­ و يا هر غذايي بايد در فصل خودش مصرف شود!

به عنوان مثال آیا در زندگی شهرنشینی ما دچار گرمازدگی می‌شویم، يا در زمستان سرما را احساس مي­کنيم. اغلب در همه مکان­ها وسايل سرمايشي و گرمايشي است و در کمتر جايي است که گرما (در تابستان) يا سرما (در زمستان) را احساس ­کنيم. بنابراين با توجه به اين مسئله است که طب سنتي تناول ميوه­ها و غذاهاي سرد را ممنوع مي­کند.

جامعه‌ای که مردمانش گرمای محیط را احساس می‌کنند، تمام سلول‌های بدنشان و مغز استخوانشان هم گرم می‌شود و خونی گرم در رگ­هایشان جریان دارد و همین گرما باعث رشد و نمو آن‌ها و تعالی در آنهاست. گرما باعث شکوفایی مغز و تراوشات فکری می‌شود. در حالیکه ما این‌ها را در زندگی شهری نداریم و عکس آن در زمستان.

در وضعيت گرما اگر میوه‌هایی که بدن ما را در زمستان گرم ‌می‌کند مصرف کنیم. مثل کشمش، بدتر گرما زده می‌شویم، چون سرماي محیط را درک نمي­کند.

بنابراين اولین چیزی که در طب سنتی به آن پرداخته شده است مصرف نکردن غذاهای سرد است؛ مقالات خیلی زیادی در این زمینه نوشته شده است.

بهترين خوراکی­‌ مفیدی که در طب سنتی برای جلوگیری از پیشرفت آلزایمر توصيه شده است، مصرف ارده و شیره (انگور و خرما) است، اينها خوردنی بسیار مقوی با طبیعتی بسیار گرم در وعده صبحانه است که در طول روز این خوراکی مغز افراد را گرم نگه می‌دارد.

پژوهش خبری : آیا می‌توان ارده و شیره را در فصل‌های گرم هم استفاده کرد؟

اگر ما در فصل تابستان از حرارت و گرما هیچ بهره‌ای نمی‌بریم از آن استفاده کنیم و اگر در فصل زمستان سرماي محیط را درک مي­کنيم مي­توان از این خوراکی تناول کرد.

و نيز بعضی از غذاهای ایرانی که با حکمت خاصی تهیه می‌شوند و حکیمانه دستورطبخ آن‌ها داده ‌شده­است؛ مثل فسنجان، فسنجانی که 50 درصد آن مغز بادام و 50 درصد آن مغز گردوست. مي­توان از این غذا به عنوان دارويي مؤثر 3 بار در هفته  به مدت 3 ماه مصرف کرد و پس از مصرف در هر وعده 40 عدد مویز سیاه مصرف کرد.

در اين شرايط است که خواهید دید بيمار شما به طور معجزه آسایی رو به بهبود است و آگاهی خودشان را بدست می‌آورند و فراموشی‌شان به حداقل می‌رسد. حتی در سنین خیلی بالا.

پژوهش خبری : بهترين گياهان در درمان بيماري آلزايمر کدام است؟

آقاي دکتر اصغر زنده دل، متخصص طب آلترناتيو: در روزگاران گذشته پادشاهاني که به زوال عقل دچار می‌شدند دانشمندان و حکیمان طب سنتي عصر برای آن‌ها زعفران تجویز می‌کردند که به شکل معجزه آسایی اثر مطلوبی بر این بیماران داشت.

زعفران به عنوان یک گیاه دارویی ارزشمند که فواید فراوانی در حوزه طب و پزشکی دارد، شناخته می‌شد. زعفران از مواد مختلفی تشکیل شده است که اصلی‌ترین آن کاروتنوئید‌ها هستند. بر همین اساس از سال‌ها پیش از زعفران به عنوان دارویی برای درمان بیماری‌های دستگاه اعصاب مرکزی مانند افسردگی، اضطراب و اختلالات حافظه، بیماری‌های قلبی - عروقی، بیماری‌های تنفسی و همچنین بیماری‌های گوارشی استفاده می‌شد.[2]

سخن آخر

بیماری آلزایمر ناشی از افزایش سردی و رطوبت بیش از حد مغز، در زن ها و به علت غذای سرد مستمر – بوجود مي ­آيد و برای پیشگیری نیاز به اصلاح تغذیه و مزاج و حجامت ­های سالانه هست و برای درمان این مشکل درمان گرم، مداوم و آرام لازم است و بعلت سختی درمان باید بيمار تحت نظر یک پزشک با تجربه طب سنتی قرار بگیرد. بطور کلي مي­ توان با رعايت سبک زندگي و تغذيه صحيح براي خودمان و نيز آموزش سبک زندگي به فرزندان و تغذيه درست به آنها، حتي اگر زمينه اين بيماري در خانواده باشد  ابتلاء به بيماري را به حداقل برسانيم.

پژوهش خبری // پژوهشگر: مريم عابدي

[1] . درمان دارویی آلزایمر؛ سايت انجمن آلزايمر، 5/ 3/ 95

[2] . علت بیماری آلزایمر و درمان دارویی آلزایمر با گیاهان دارویی، جم لايف، 3/ 9/ 96