تقلای دوباره آمریکا برای بازکردن باب مذاکره

گزارش نشریه پولیتیکو درباره توافق رؤسای جمهور ایران و آمریکا در نیویورک با سند میانجی‌گری فرانسه بیانگر این است که آمریکا و متحدانش چاره‌ای جز ادامه مذاکره با ایران ندارند.
این نشریه آمریکایی به نقل از یک مقام مسئول فرانسوی نوشت: "دونالد ترامپ و حسن روحانی با سند چهاربندی امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه برای ازسرگیری مذاکرات بین دو طرف که هفته گذشته در نیویورک ارائه کرده بود، موافقت کرده بودند.
به گزارش پولیتیکو بر اساس این سند چهار نکته ای، "تهران موافقت می کرد هرگز به سلاح هسته ای دست پیدا نکند و بطور کامل از الزامات و تعهدات هسته ای اش تبعیت کند و مذاکره در مورد یک چارچوب طولانی مدت را برای فعالیت های هسته ای اش بپذیرد." ایران همچنین باید "از هر گونه تجاوزگری خودداری و برای برقراری صلح واقعی و احترام در منطقه از طریق مذاکرات تلاش می کرد" - لحن این طرح منعکس کننده اظهارات ترامپ قبل از مجمع عمومی هفته گذشته سازمان ملل است. همچنین به عنوان بخشی از آن طرح، آمریکا "با لغو تمامی تحریم های که از سال 2017 دوباره اعمال شده اند،" موافقت می کرد و "ایران از توانایی کامل برای صادرات نفت و استفاده آزادانه از درآمدهای آن برخوردار می شد."
آقای حسن روحانی رئیس جمهور ایران هم امروز با اشاره به حاصل شدن «توافق اولیه» با آمریکا و سه کشور اروپایی درباره چارچوب مذاکرات علت برگزار نشدن این مذاکرات را تناقض در سیاست‌های دولت آمریکا خواند. البته رئیس جمهور ایران نگفت منظور از «توافق اولیه» همان توافق چهارگانه مکرون است که پولیتیکو برشمرده؟ آقای روحانی در جلسه هیئت دولت تصریح کرد ابراز تمایل دولت آمریکا برای مذاکره تنها مصرف داخلی دارد. وی همچنین افزود کلیت طرح فرانسه برای مذاکره می‌توانست مورد قبول ایران باشد.
پلوتیکو برای اینکه جدیت ترامپ در مذاکرات را به رخ بکشد ادعا کرد: "آن سند نتیجه روزها دیپلماسی رفت و برگشتی مکرون در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل با هدف فرو نشاندن تنش‌ها بین تهران و واشنگتن بود که با خروج ترامپ از توافق هسته ای 2015 با ایران رو به تشدید گذاشت." اما تجربه مذاکرات رئیس جمهور آمریکا با رهبر کره شمالی نشان می‌دهد که ترامپ تنها در پی بهره برداری‌های تبلیغاتی کوتاه مدت از مذاکره با ایران - بخصوص در رقابت‌های انتخاباتی پیش رو - است.
در این میان پرسشی مهم این است که انگیزه نشر خبر مربوط به تحولات توافق اولیه بین ایران و آمریکا و ناکامی پس از آن چیست؟ آیا نشر این گزارش تلاشی است برای مقصر نشان دادن ایران در تحقق نیافتن مذاکرات؟
بخش‌هایی از گزارش پولیتیکو می‌تواند بیانگر این مطلب باشد. این نشریه آمریکایی به نقل از مقامات فرانسوی ادعا کرد ترامپ و روحانی ابتدا با طرح چهار ماده ای فرانسه موافقت کرده بودند اما سپس ایران پا پس کشید.
به گفته آن مقامات، "در حالیکه روسای جمهور آمریکا و ایران با آن سند که به رویت پولیتیکو رسید، موافقت کردند، به علت پافشاری روحانی بر این مسئله که ترامپ باید اول اعلام کند تحریم های آمریکا را لغو می کند، هیچ ملاقاتی صورت نگرفت. تماس تلفنی که مکرون سعی داشت به عنوان جایگزینی برای آن ملاقات بین سران دو کشور برقرار کند، به علت خودداری روحانی محقق نشد."
با این حال، ممکن است هدف نشر این گزارش باز کردن دوباره باب گفتگو درباره مذاکره باشد. به این معنا که وقتی دیپلماسی سبب شده مذاکرات بین دو کشور تا این اندازه نزدیک شود چرا نباید این دیپلماسی استمرار یابد؟
مروری بر واقعیت‌های اخیر در منطقه - هدف گیری پهباد آمریکایی و توقیف نفتکش انگلیسی - نشان می‌دهد که آمریکا و متحدان اش چاره‌ای جز مذاکره با ایران در کوتاه ترین زمان ممکن ندارند.
اهمیت این مذاکرات وقتی بیشتر می‌شود که خاطر نشان شود آمریکا و متحدانش - با وجود انکار رسمی ایران - معتقدند ایران به صورت مستقیم یا غیر مستقیم در انفجار نفتکش‌ها در سواحل امارات و حمله به تاسیسات نفتی عربستان دست داشته است. با توجه به سیر این تحولات به نظر میرسد کاخ سفید به این نتیجه رسیده است که تامل جایز نیست؟ و هر چه سریع تر باید مذاکراتی که با ابتکار عمل فرانسه طراحی شده - البته این بار آنگونه که اعتماد تهران جلب شود - آغاز شود.
نقل قول پولیتیکو از مقامات فرانسوی مبنی بر اینکه "به رغم آنکه در نهایت نتوانستند تماس تلفنی یا ملاقاتی را در نیویورک ترتیب بدهند، به تلاشهای دیپلماتیک شان ادامه می دهند" حاکی از این ارزیابی است.
علاوه بر این پولیتیکو در بخشی از گزارش خود کوشیده است به صورت قابل قبولی امتناع آقای روحانی از مذاکره با ترامپ را توجیهی کند؛ آنجا که به نقل از مقامات فرانسوی افزود: "اما آن پیشرفت پس از آن خنثی شد که روحانی بر این مسئله اصرار ورزید که ترامپ قبل از هر ملاقاتی اعلام کند تحریم های آمریکا لغو خواهد شد. آن موضع گیری منعکس کننده مشکلات روحانی در داخل کشور - که در آنجا عناصری از رژیم ایران قویا با هر توافقی با آمریکا مخالفند - و نگرانی درباره اعتماد کردن به ترامپ پس از خارج شدن وی از توافق هسته ای است."

----------------------------------------------------------
عبدالرضا خلیلی
­