همدان قطب گیاهان دارویی کشور

سرخوردگی از بسیاری از مظاهر دنیای مدرن در حوزه های فرهنگی، اجتماعی ، اقتصادی ، پزشکی ، غذایی ، معماری و ... مشکلاتی که مظاهر مدرنیته و تکنولوژیهای امروزی برای جوامع ایجاد کرده است موجب شده تا برخی زمزمه های بازگشت به سنت را در حوزه های مختلف سر دهند و البته در این میان مورد توجه هم واقع شده و مردم هم اقبال خوبی به مباحث سنتی از خود نشان داده اند.
یکی از این حوزه ها حوزه تغذیه و سلامت و پزشکی است. اگرچه علم پزشکی در سالهای اخیر پیشرفت قابل توجهی داشته است اما برخی ناکارآمدیها و مشکلاتی که در این حوزه وجود دارد همچون روندهای بروکراتیک پیچیده پزشکی ، هزینه بالا ، عوارض زیاد و در برخی موارد هم نتایج منفی ، برخی مردم را به سوی طب سنتی سوق داده و آنها را مجاب کرده که گاهی در کنار طب مدرن از طب سنتی هم استفاده کنند.
وجود داروهای گیاهی در استان همدان را می توان فرصت مناسبی برای ایجاد اشتغال و رونق تولید داروهای گیاهی به شمار آورد.
یکی از امتیازات مهمی که داروهای گیاهی در مقایسه با داروهای شیمیایی مدرن دارد این است که در شرایط تحریم داروهای شیمیایی کمتر قابل دسترس است و یا گاهی اوقات از دسترس خارج می شود زیرا مواد اولیه این داروها بیشتر خارجی است .اما داروهای گیاهی به علت اینکه خاستگاه و مواد اولیه انها به وفور در کشور یافت می شود تحت تاثیر تحریم ها قرار نمی گیرد و همیشه در دسترس است.
استان همدان دارای ذخایر ژنتیکی گیاهان دارویی مختلفی است که گاه به همت بازوان کشاورزان این دیار کشت می شود و گاه نیز به صورت خودرو در دامنه های آن رشد می کند.

 

 

جایگاه با ارزش گیاهان در صنایع دارویی
"عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات ، آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان" با تاکید بر اینکه گیاهان دارویی مهم ترین منابع تأمین غذا و دارو به شمار می آیند می گوید:"علی رغم پیشرفت‌های که امروزه در صنعت داروسازی به دست آمده اما گیاهان دارویی با حفظ ویژگی های خود بیش از گذشته در محافل علمی و پزشکی مورد توجه قرار گرفته اند."
"رمضان کلوندی" با اشاره به اینکه در برخی موارد می توان داروهای گیاهی را جایگزین داروهایی شیمایی کرد می افزاید :" با توجه به این موضوع می بایست برنامه کاشت و تکثیر این گیاهان بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد."
وی با بیان اینکه استان همدان دارای بیش از هزار و 658 گونه گیاهی است بیان می کند :" از این تعداد گیاه 315 گونه آن دارویی به شمار می آید."

 

همدان قطب گیاهان دارویی کشور
استان همدان از گذشته‌های دور به واسطه داشتن موقعیت جغرافیایی و آب و هوای مناسب یکی از قطب‌های گیاهان دارویی در کشور بوده است و شواهد تاریخی نشان می دهد که ابوعلی سینا حکیم و پزشک ایرانی از این گیاهان بسیار نام برده تا جایی که کتاب قانون خود را در این شهر به پایان رسانده است.
"مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان" با بیان اینکه همدان در این وزارتخانه به عنوان " قطب گیاهان دارویی "معرفی شده است می گوید:" همدان از نظر تولید گیاهان دارویی در کشور جایگاه چهارم را داراست."
"حجت اله شهبازی" با اشاره به اینکه ایجاد اشتغال ، درآمدزایی بالا و زمینه مناسب برای صادرات از مهمترین مزیت های کشت گیاهان دارویی است بیان می کند :"باتوجه به مشکل کم آبی در استان و مصرف آب اندک در کشت گیاهان دارویی، کشت این گیاهان برای استان بسیار مناسب است."

 

منحصر به فرد بودن باغ گیاهان دارویی همدان
"رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان" نیز با بیان اینکه "باغ گیاهان دارویی بوعلی‌سینا" جزء نخستین باغ‌های گیاهان دارویی کشور است می گوید:" این باغ مختص جمع آوری، شناسایی و پژوهش در زمینه گیاهان دارویی است."

آقای" اسدیان " با اشاره به اینکه تاکنون 250 گونه از 48 خانواده گیاهان بومی و غیربومی از مناطق مختلف در این باغ مستقر شده است ادامه می دهد :" این باغ یکی از باغ‌های هفت گانه گیاه‌شناسی در کشور بوده که نه تنها درکشور بلکه در دنیا نیز بی‌نظیر است."
وی با بیان اینکه این باغ دارای مجموعه گیاهان علفی، بوته ای، درختان ، لاله ها ، درختچه های دارویی ، گلخانه و گیاهان آبزی است ادامه می دهد:" مجموعه این باغ می تواند چشم هر بیننده‌ای را به خود جلب کند، اما این ظرفیت استان نیز همانند سایر ظرفیت ها نهفته مانده و تاکنون از آن برای جذب گردشگر استفاده نشده است."

 

امضای تفاهم نامه گردشگری سلامت
"معاون گردشگری، اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان" ضمن اشاره به پتانسیل های همدان در زمینه گیاهان دارویی می گوید:" گردشگری سلامت تفاهم‌نامه‌ای است که بین وزارت بهداشت و درمان و میراث فرهنگی است که براساس آن برای کسانی که تمایل به فعالیت در این حوزه دارند مجوز صادر می شود ".
" علی خاکسار "با اعلام اینکه در همدان نیز تعدادی از دفاتر خدماتی برای این نوع گردشگری اظهار تمایل کرده اند، ادامه می دهد:" ایجاد سلامت کده‌های طب سنتی و ترویج استفاده از گیاهان دارویی ظرفیتی است که می توان از آن برای رونق گردشگری سلامت در استان استفاده کرد."

 

 

نبود مدیریت در زمینه برداشت گیاهان دارویی
از دیرباز گونه‌های مختلف گیاهی در دامنه‌ها، دشت‌ها و کوه‌های استان همدان رویش دارند و این گیاهان طالبان زیادی را دارد که گاه آسیب فراوانی را به منبع طبیعی استان وارد کرده اند.
"یک کارشناس محیط زیست همدان" با بیان اینکه برداشت‌های بی‌رویه مردم از گیاهان دارویی و سودجویی از آنها، حیات گیاهان را به خطر انداخته است می گوید:" مدیریتی بر برداشت گیاهان کوهی و دارویی وجود ندارد و افراد تنها سودای کندن این گیاهان را در سر دارند."
"امیر محمدی" با تأکید بر اینکه ادارات مختلف چون اداره منابع طبیعی و آبخیزداری باید بر برداشت این گیاهان نظارت کنند، می افزاید:" اهمیت گیاهان باید برای مردم فرهنگ‌سازی شود و مردم باید بدانند که این گیاهان در معرض خطر قرار دارند" .

 

وجود 45 هزار هکتار ذخیره‌گاه جنگلی در استان
"مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان" با بیان اینکه حدود 45 هزار هکتار ذخیره‌گاه جنگلی در استان وجود دارد که دارای گونه‌های گیاهان دارویی و غذایی هستند می گوید:"هرگونه واگذاری و انجام فعالیت صنعتی و معدنی در این مراتع ممنوع است و حفاظت از گونه‌های گیاهان یکی از اقدامات مهم منابع طبیعی استان است."
" اسفندیار خزایی" با اشاره به اینکه اولویت ما حفظ پوشش گیاهی است اضافه می کند: "در برخورد با برداشت بی‌رویه ، این اداره همواره تیم‌های گشت و مراقبت و حفاظت دارد و البته شاید برخی مواقع کسی به دور از چشم مأموران گیاهان را برداشت کند."

 

 

اهمیت گیاهان دارویی در طب سنتی
گیاهان دارویی از ارزش و اهمیت خاص در تأمین سلامت جامعه برخوردارند و امروزه نیز با مطرح شدن طب سنتی و روی آوردن مردم به این طب این گیاهان از اهمیت بیشتری برخوردار شده اند.
" رمضانی "یک پزشک سنتی با بیان اینکه امروزه خواص گیاهان دارویی بر کسی پوشیده نیست می گوید:"بسیاری از بیماری هایی که با پزشکی نوین قابل درمان نیستند با داروهای گیاهی و طب سنتی درمان می شوند."
رازیانه، گشنیز، گزنه، گیویج،نعنا فلفلی، سنبلتی، گل محمدی زعفران از جمله گیاهان دارویی هستند که در استان همدان کشت می شود و در این زمینه صنایع و کارگاه های متعدد تولید عرقیات و دمنوش های گیاهی راه اندازی شده است که گاه بحشی از آنان خانگی و برخی دیگر مجوز بهره برداری دارند.

 

راه اندازی کارگاه های مختلف گیاهان دارویی در استان
" منوچهر محمدی" معاون مدیر صنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان" با بیان اینکه تاکنون 6 جواز تاسیس واحد تولیدی گلاب و عرقیات گیاهی با ظرفیت یک هزار و 630 تن در استان صادر شده است می گوید: " از این تعداد 4 مورد با ظرفیت یک هزار و 115 تن به بهره برداری رسیده ست."
"همایون مرادی" جوان ملایری است که کارگاه تولید دمنوش های گیاهی دارد. وی می گوید:" با توجه به سود تولید دمنوش، مجموعه ما بیشتر در این زمینه فعال است و سالانه ۵ هزار بسته دمنوش لیوانی که در مجموع ۶ میلیون لیوان دمنوش می شود را تولید می کنیم."
وی با اشاره به اینکه بیشتر گیاهان دارویی را از طریق قرارداد بستن با کشاورزان مبنی بر تولید گیاه مورد نظر تهیه می کنیم ، می افزاید:" عمده مشکل ما در مورد نرخ بالای تسهیلات کارآفرینی است که در این زمینه هیچ کمکی به تولیدکنندگان نمی شود ."

 

پتانسیل همدان در تبدیل شدن به سایت داروهای گیاهی
"رئیس دانشکده پزشکی همدان "هم با بیان اینکه همدان قابلیت تبدیل به بزرگ‌ترین سایت داروهای گیاهی کشور را دارد می گوید:" باید از ظرفیت گیاهان دارویی به نفع کشور بهره برد."
"محمدعلی امیرزرگر "با بیان اینکه باید به تولید ثروت از علم روی آورد ادامه می دهد:"استان همدان از دیرباز بهترین محل برای رشد گونه‌های داروهای گیاهی بوده و دلیل انتخاب همدان توسط بوعلی سینا نیز به خاطر همین موضوع بود."
وی می گوید:" با برقراری یک هماهنگی بین بخش پزشکی، داروسازی و دانشگاه علوم می‌توان از ظرفیت گیاهان دارویی به نفع کشور بهره برد."
البته امروزه با پیشرت علم و تکنولوژی استان همدان نیز توانسته با ترکیب علم و خواص گیاهان دارویی حرف های بسیاری برای گفتن داشته باشد تا جایی که شرکت های مختلف دانش بنیان هم در این زمینه تاسیس شده است.

ساخت کرم زخم بیماران دیابتی
یکی از 154 شرکت دانش بنیان استان شرکت نیکاست که با اشتغالزایی بیش از 250 نفر ، با ترکیب داروهای گیاهی مانند آلوورا با عسل و زیتون، کرمی را تولید کرده که مرهم زخم های بیماران دیابتی است.
"محمدکاظم رشیدی" پژوهشگر همدانی با بیان اینکه درمان اغلب درد‌ها با کرم نیکا امکان ‌پذیر خواهد بود می گوید:" بعد از 15 سال تحقیق و پژوهش و بررسی کتاب های مختلف مانند قانون بوعلی سینا توانسته ام این کرم را تولید کنم."
وی با اشاره به اینکه معمولاً دارو‌هایی موجود در بازار۵۰ درصد حاوی مواد نگهدارنده است عنوان می کند: "وقتی با تعدادی از داروسازان در مورد این کرم تولیدی صحبت کردم ، باور نکردند که این کرم ارگانیک است زیرا درک آن برایشان دشوار است".

 

 

پایی که دیگر قطع نشد
این محقق همدانی بیان می کند: "خانم ۲۷ ساله‌ای که بیماری نارسایی کلیه دارد به پزشک مراجعه می کند که پزشک تصمیم به قطع دست راست وی می کند و بیمار نیز با فروختن طلاهایش و به سختی هزینه عمل را فراهم می‌کند" .
"رشیدی" با اشاره به اینکه بعد از مدتی پزشکان تصمیم می گیرند پای راست وی را نیز قطع کنند که فردی کرم نیکا را به وی معرفی می کند می گوید: "این بیمار جوان با مراجعه به ما و استفاده 2 ماهه از کرم توانست بهبودی خود را به دست آورد."

 

درمان بیماری دیابت
وی درباره تاثیر این کرم در درمان بیماری دیابت نیز می گوید:" یکی از بیماران که سرپرست یک خانواده 5 نفره بود به علت تشخیص پزشک می بایست پایش را قطع می کردند که وی نیز پس از استفاده از این کرم سلامتی خود به دست آورد."
این پژوهشگر همدانی که دل پری از اداره های استان دارد می گوید: " پس از ساخت این کرم در سال 94 تصمیم به تولید انبوه این کرم گرفتم که با مشکلات مختلفی چون طولانی بودن زمان صدور مجوزها ، ندادن مجوز و حمایت نکردن مواجه شدم که به ناچار به شهرهای کرج و کرمانشاه مراجعه و در آن جا توانستم مجوز تولید انبوه محصول خود را دریافت کنم".
وی با بیان اینکه من همدانی هستم و دوست دارم محصول تولیدی خود را به نام همدان تولید کنم ادامه می دهد:" اگر مسئولان حمایت های لازم را انجام دهند و چوب لای چرخ کار تولید نگذارند یقینا مسائل اقتصادی و اشتغال استان رونق بیشتری می گیرد."

 

ساخت خمیردندان گیاهی در همدان
یکی دیگر از پژوهشگران همدانی که توانسته از گیاهان خمیردندان گیاهی تولید کند می گوید:" در ساخت این خمیر دندان از گیاهانی هم چون میخک، افسنتین، ساپونین، استویاو چوبکا ستفاده کرده است ."
"امیر زنگنه" با اشاره به اینکه داروهای گیاهی عوارضی ندارند ادامه می دهد:" این خمیردندان، باسرمایه گذاری بخش خصوصی تولیدشده است ."
وی با بیان اینکه تاکنون بیش ازیک میلیاردتومان برای خرید و تجهیزدستگاههای تولیدخمیردندان، هزینه شده عنوان می کند :" در گذشته ساخت خمیردندان های گیاهی منحصر به کشورهای آلمان، ایتالیا و آمریکا بود که ما توانستیم با توجه به ظرفیت های داخل و با تلاش و کوشش این محصول را تولید کنیم".

 

تولید داروی ضد درد قوی در همدان
یکی دیگر از داروسازان و پژوهشگران همدانی نیز توانسته با استفاده از عصاره گیاه دارویی "افسنتین" یک داروی ضد درد قوی بسازد.
"کیوان رزاقی"متولدسال1341 است که می گوید:" داروی افسنتین از قوی ترین داروهای ضد درد در دنیا به شمار می آید که از مورفین نیز قوی تر است."
وی با اشاره به اینکه افسنتین از گیاهانی است که در همدان کشت می شود ادامه می دهد:" این داروی گیاهی را به مدت 5 سال به صورت بومی تولید می کردم که هم اکنون پروانه ثبت اختراع و ساخت آن را از وزارت بهداشت دریافت کرده ام."
این داروساز همدانی با اشاره به اینکه درحال حاضر این داروی ضد درد دراستان در سطح گسترده توزیع می شود می گوید :"این دارو دراستان همدان وبخشی ازخوزستان توزیع می‌شود و درسایراستان‌های دیگر نیز آمادگی توزیع دارو را داریم."
وی با بیان اینکه 15 سال زمان برای ساخت این دارو صرف شده است ادامه می دهد:" طی آزمایش‌های متعددی که صورت گرفته است این داروی گیاهی هیچ گونه عوارض جانبی ندارد."
"رزاقی "با اشاره به اینکه این دارو به خاطر اثر بخشی زیاد درجراحی‌های دانشگاه علوم پزشکی نیزمورداستفاده قرارگرفته می گوید:"با مصرف یکبار این دارو در روز اثرآن تا 24 ساعت باقی می ماند."
این داروساز با بیان اینکه تاکنون با وجود تلاش های متعدد نتوانسته ایم دارو را به خارج از کشور صادر کنیم می افزاید:" اگربتوانیم تجار خارجی را برای صادرات این داروی گیاهی جذب کنیم یقینا اتفاقات خوبی در حوزه داروهای گیاهی استان رخ می دهد."

آمادگی صمت برای حمایت از تولید
رئیس سازمان صنعت معدن وتجارت استان همدان با بیان اینکه این نهاد آمادگی دارد از تولیدکنندگان داخلی حمایت کند می گوید: "در استان همدان ظرفیت های خوبی وجود دارد که می توان با بهره گیری از آنان به توسعه خوبی رسید."
" حمیدرضا متین" با اشاره به اینکه هیچ گونه مشکلی از سوی این سازمان برای دادن مجوز ساخت و بهره برداری وجود ندارد ادامه می دهد:" تولید کنندگان همدانی در راستای توسعه و تولید خود می توانند از تسهیلات اشتغال روستایی و اشتغال فراگیر استفاده کنند و استان در این زمینه محدودیتی ندارد."
کلام پایانی
با توجه به پوشش گیاهان دارویی خوب و وجود نخستین باغ گیاهان دارویی کشور در همدان می توان از این ظرفیت‌ها در راستای توسعه و رونق اقتصادی و گردشگری استان استفاده کرد که البته حفاظت از پوشش گیاهی در کوه‌ها از اهمیت بسیاری برخوردار است که همه این موارد به همت مسئولان استانی و فرهنگ‌سازی مردم بستگی دارد. موفقیت های چند سال اخیر استان در زمینه تولید داروهای مختلف موجب شده تا بتوان آینده درخشانی را برای این منطقه ترسیم کرد به شرطی که حمایت مسئولان بدرقه کار تولیدکنندگان باشد.البته در این میان برخی شنیده ها حاکی از ان است که کارکنان برخی ادارات در مسیر راه اندازی کارخانه های تولید و فرآوری، برخی مشکلاتی ایجاد می کنند و حتی سهم خواهی هم می کنند که لازم است با اینگونه موارد برخورد جدی صورت گیرد و نظارت ها برای رفع و جلوگیری از اینگونه مسائل تشدید شود.