معافیت‎های مالیاتی؛ چالش یا مجالی برای بده بستان

   سازمان برنامه و بودجه این روز‌ها در حال نهایی کردن دخل و خرج کشور است و موضوع (تصفیر نفت) یا حذف وابستگی بودجه به درآمد‌های نفتی باید از ویژگی‌های لایحه بودجه سال ۹۹ باشد.
   وقتی قرار بر کاهش وابستگی بودجه به درآمد‌های نفتی است یعنی باید مولفه‌های دیگری برای دخل دولت جایگزین شود. افزایش درآمد‌های مالیاتی یکی از راهکارهاست. اگرچه در سال‌های گذشته مالیات و تامین منابع مورد نیاز کشور از این مسیر، اولویت قابل توجهی برای دولت‌ها نبوده، اما شرایط کنونی باعث شده تا موضوعاتی نظیر کاهش معافیت‌های مالیاتی، مالیات بر عایدی سرمایه، جلوگیری از فرار مالیاتی و... بیشتر مورد توجه باشد.
   در بودجه امسال مجموع درآمد‌های مالیاتی حدود ۱۵۷ هزار میلیارد تومان بود که در لایحه بودجه سال آینده باید افزایش داشته باشد. البته با این ملاحظه که تولید از این رهگذر آسیب نبیند و مانعی به موانع تولید اضافه نشود.
   اصل بر این است که در شرایط تحریم و رکود اقتصادی دولت‌ها نباید از واحد‌های تولیدی مالیات بیشتری بگیرند و حتی باید میزان مالیات بنگاه‌های اقتصادی را کاهش دهند و معافیت‌هایی که کارکرد خود را از دست داده اند، حذف کنند.
   معمولا در برابر حذف معافیت‌های مالیاتی، فشار‌های بسیاری وارد می‌شود، اما با توجه به شرایط کشور و لزوم اصلاح ساختار بودجه این امر اجتناب ناپذیر است البته با اقدام کارشناسی باید در بعضی بخش‌ها معافیت مالیاتی را کاهش داد و در بخش‌هایی که هیچ نیازی به معافیت مالیاتی وجود ندارد، آن را حذف کرد.
   یکی از بخش‌هایی که از معافیت مالیاتی بهره می‌برد، فعالیت‌های انتشاراتی مطبوعاتی فرهنگی و هنری در کشور است که پیش از این و بر اساس پیش‌نویس یکی از تبصره‌های لایحه بودجه سال ۹۹ گفته شده بود «تمامی فعالیت‌های انتشاراتی و مطبوعاتی، فرهنگی و هنری دارای مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مشمول ۵۰ درصد معافیت مالیاتی می‌باشند.» یعنی معافیت این بخش به نصف کاهش پیدا کرد.
   اما روابط عمومی سازمان برنامه و بودجه اعلام کرد: با دستور محمدباقر نوبخت این بند حذف شد و این فعالیت‌ها همچنان از معافیت صد درصدی برخوردار خواهد بود و اعلام شده این تصمیم به منظور حمایت از هنرمندان، کمک به بهبود صنایع فرهنگی و تقویت مشاغل فرهنگی و هنری اتخاذ شده است که تاثیر مضاعف و مهمی بر سرانه مصرف کالا‌ها و محصولات فرهنگی نیز خواهد داشت.
   اما سوال اینجاست، آیا دولت نمی‌تواند برای فعالیت‌های فرهنگی هنری، انتشاراتی و مطبوعاتی تفکیک قائل شود؟ آیا گردش مالی کنسرت‌های موسیقی، موسسات فیلم‌سازی و دستمزدهای عجیب و غریب بازیگران، برخی موسسات انتشاراتی که کتاب‌های کمک آموزشی را منتشر می‌کنند با مطبوعاتی که مشکلات فراوانی دارند؛ در یک ردیف مالی قرار می‌گیرند؟ و یا در مناطق آزاد کشور معافیت مالیاتی باعث رونق تولید شده است؟ و سوالات بسیاری درباره معافیت‌های مالیاتی که شاید در ابتدا و زمان اجرا منطق داشته، اما حالا و در این شرایط کارکرد خود را از دست داده است.
   به نظر می‌رسد برای معافیت‌های مالیاتی باید تصمیمی اساسی گرفته شود، تصمیمی فارغ از تعارفات و بده بستان‌ها.

امیر اصلانخانی    خبرنگار سرویس اقتصادی خبرگزاری صدا و سیما