پخش زنده
امروز: -
گزارش مکتوب
ظرفیت بالای گردشگری بقعه شیخ جبراییل
با تعمیر و ساماندهی بقعه شیخ جبرائیل در منطقه کلخوران اردبیل، جاذبه گردشگری جدیدی ایجاد شده است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، بقعه شیخ جبرائیل آرامگاه پدر شیخ صفی الدین اردبیلی، در محله کلخوران اردبیل قرار دارد و در نزد اهالی به بقعه شیخ کلخوران معروف است.
روستای کلخوران در سه کیلومتری شهر اردبیل، از یک دهه گذشته به دلیل توسعه شهر به اردبیل متصل شده و در محدوده شهری قرار گرفته است. این منطقه مکان های تاریخی ماندگاری در دل خود دارد که هر کدام برگی از تاریخ اردبیل هستند. آثار تاریخی چون پل كلخوران، كه بر روی رودخانه‌ای در مركز روستای احداث شده و به دوره صفویه مربوط است.
آرامگاه امین‌الدین جبرائیل، كه به پدر شیخ صفی‌الدین اسحق، جد سلاطین صفوی تعلق دارد و در نیمه اوّل قرن دهم هـ.ق احداث شده است، مسجدجامع شیخ کلخوران منسوب به عهد قاجار، بقاع متبرکه سیدحمزه از اولاد امام موسی کاظم (ع) در محوطه حیاط بقعه شیخ امین الدین در کلخوران از جمله مکان تاریخی در این روستا هستند.
روستای کلخوران که از یک دهه پیش محله کلخوران نامیده می شود، به دلیل وجود مکان های تاریخی متعدد، ظرفیت زیادی برای توسعه به دلیل گردشگر پذیر بودن دارد اما در سالهای گذشته آنچنان که باید مورد توجه قرار نگرفته بود و بناهای تاریخی این روستا گرد غبار فراموشی گرفته بودند.
پیشینه تاریخی
محمود هدایتی کارشناس ارشد تاریخ درباره قدمت بقعه شیخ جبرائیل می گوید: بقعه شيخ امین الدین جبرائيل پدر شيخ صفي الدين، در قريه كلخوران كه در سه كيلو متري شمال اردبيل واقع شده متعلق به نيمه اول سده دهم هجري بوده است و در تاريخ 15 /10/ 1310 جزو آثار ملي به ثبت رسيده است.
وی می افزاید: این آبادی از دیر باز به علّت وجود آرامگاه جد سلاطین صفوی توجه بوده و از نظرآبادانی با شهر اردبیل رقابت داشته و مهاجرپذیر نیز بوده است.
به گفته این کارشناس تاریخ، بزرگترین مجموعه تاریخی کلخوران شیخ آرامگاه امین‌الدین جبرائیل است، که به پدر شیخ صفی‌الدین اسحق، جد سلاطین صفوی تعلق دارد و در نیمه اوّل قرن دهم هـ.ق احداث شده است.
هدایتی ادامه می دهد: زماني كه بقعه معروف 'الله الله' بر روي مقبره شيخ صفي الدين اردبيلي احداث مي‌شد؛ مقبره مشابهي براي پدر شيخ صفي الدين در كلخوران احداث شده است. اما علت اينكه بقعه شيخ جبرائيل، نسبت به بقعه شيخ صفي دچار خرابي‌هاي بيشتري شده بود، این بود که اولاد شيخ صفي فقط براي تزيين و تعمير بناي بقعه شيخ صفي همت گماشته اند و به ویژه شاه عباس كه نوه شيخ صفي بوده، با علاقه فراواني كه به جد خويش و بقعه آن داشته در مرمت و زيبايي بقعه شيخ صفي بسيار كوشيده است.
وی تصریح می کند: محوطه بقعه شیخ جبرائیل در کلخوران به «باغ شیخ» معروف است و از قدیم و حتی قبل از دفن شیخ جبرائیل، مکان معروف و مقدسی بوده است به طوری برخی افراد مهم سیاسی و مذهبی در این محل دفن شده‌اند که مهم‌ترین آنها مقبره کوچک با سر در بسیار کوتاه و کم‌عرض سیدحمزه پسر امام موسی کاظم و برادر امام رضا (ع) است.
در بين اكثر مردم شهر چنين شايع است كه در قديم الايام بين دو بقعه (شيخ جبرائيل و شيخ صفي) راه زير‌زميني موجود بوده است. ولي بر اثر مرور زمان اين راه از بين رفته و فروريخته است.
ویژگی های بقعه
کریم لطفی کارشناس میراث فرهنگی و معاون مرمت این اداره کل در اردبیل درباره ویژگی های بنای بقعه شیخ جبرائیل می گوید: اين بنا در محوطه مشجري به ابعاد 150 در 200 متر قرار دارد كه مقبره سيد امين الدين جبراييل به صورت يك هشت ضلعي در وسط باغ قرار گرفته است.
وی با بیان اینکه بناي اين مقبره از قسمت هاي حياط بقعه، ايوان جلو بنا، رواق، حجرات و غرفه ها تشكيل شده است ادامه می دهد: حياط مقبره چهار ضلعي، به شكل مستطيل كه داراي 2 در (ورودي و خروجي) بوده و در وسط آن بقعه شيخ قرار دارد كه داراي خيابان هايي سنگفرش شده و موازي ديوارها بوده كه براي عبور و مرور كشيده شده و داراي باغچه هاي متعددي است.
وی می افزاید: درهاي حياط داراي سردرهاي كاشي كاري شده بود و در انتهاي محوطه باغ شيخ، يعني در محل درب خروجي، حجره ها و ساختماني آجري طاق بندي شده وجود دارند، هر يك از اين ساختمان ها 2 طبقه بوده و داراي اتاق هاي كوچك با پله هاي مار پيچي است كه اصول ساختماني قديم در آن رعايت شده است.
تاکید بر احیاء
چند سال پیش امام جمعه اردبیل بر لزوم توجه به این روستا و مکان های تاریخی آن تاکید کرده بود.
آیت‌الله سید حسن عاملی گفته بود: شهرداری می‌تواند با احیای منطقه تاریخی کلخوران از لحاظ جذب مسافر و گردشگر این منطقه را به شورابیل دوم تبدیل کند.
به دنبال درخواست مردم و تاکید امام جمعه اردبیل، احیای بنای بقعه شیخ جبرائیل در کلخوران و محوطه سازی آن در دستور کار اداره کل میراث فرهنگی قرار گرفت. شهرداری اردبیل هم اقداماتی را برای احداث پارک و توسعه فضای سبز آغاز کرد که به گفته شهردار اردبیل، این فضا در سالهای آینده هم توسعه داده خواهد شد.
پایان ساماندهی بقعه
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اردبیل می گوید: پس از دو سال از آغاز اجرای طرح ساماندهی بقعه شیخ کلخوران، این پروژه به پایان رسید.
نادر فلاحی با بیان اینکه در گذشته این بقاع تاریخی در وضعیت نامطلوبی بود و ساماندهی آن یکی از مطالبات جدی مردم اردبیل بود، می افزاید: به دلیل اهمیت این بنای تاریخی و در پاسخ به مطالبه مردم اقدامات مرمتی و بهسازی در محوطه بنا انجام شد.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل تصریح می کند: در عملیات ساماندهی این بقعه، اقداماتی مانند مرمت بناها ، نورپردازی محوطه، بهسازی فضای سبز، احداث سرویس بهداشتی و احداث رواق، کف‌سازی و تسطیح و گورستان و ساماندهی بناهای مجاور بقعه انجام شد.
وی با بیان اینکه بقعه شیخ کلخوران اردبیل سالانه مورد بازدید گردشگران مذهبی قرار می‌گیرد تصریح کرد: این بنای تاریخی به عنوان یکی از مقاصد گردشگری مذهبی است که سالانه مقصد بازدید علویان و گردشگران مذهبی است و ساماندهی آن، در جذب و ماندگاری مسافران موثر خواهد بود.
ساماندهی بقعه شیخ جبرائیل در کلخوران فضاهای جدیدی برای بازدید گردشگران در شهر اردبیل ایجاد کرده است. با این حال جا دارد ضمن معرفی هر چه بیشتر این بنا و دیگر آثار قدیمی همجوار، برای توسعه گردشگری تاریخی امکانات مکمل از قبیل پارکینگ و موزه در منطقه کلخوران اردبیل ایجاد شود.
روستای کلخوران در سه کیلومتری شهر اردبیل، از یک دهه گذشته به دلیل توسعه شهر به اردبیل متصل شده و در محدوده شهری قرار گرفته است. این منطقه مکان های تاریخی ماندگاری در دل خود دارد که هر کدام برگی از تاریخ اردبیل هستند. آثار تاریخی چون پل كلخوران، كه بر روی رودخانه‌ای در مركز روستای احداث شده و به دوره صفویه مربوط است.
آرامگاه امین‌الدین جبرائیل، كه به پدر شیخ صفی‌الدین اسحق، جد سلاطین صفوی تعلق دارد و در نیمه اوّل قرن دهم هـ.ق احداث شده است، مسجدجامع شیخ کلخوران منسوب به عهد قاجار، بقاع متبرکه سیدحمزه از اولاد امام موسی کاظم (ع) در محوطه حیاط بقعه شیخ امین الدین در کلخوران از جمله مکان تاریخی در این روستا هستند.
روستای کلخوران که از یک دهه پیش محله کلخوران نامیده می شود، به دلیل وجود مکان های تاریخی متعدد، ظرفیت زیادی برای توسعه به دلیل گردشگر پذیر بودن دارد اما در سالهای گذشته آنچنان که باید مورد توجه قرار نگرفته بود و بناهای تاریخی این روستا گرد غبار فراموشی گرفته بودند.
پیشینه تاریخی
محمود هدایتی کارشناس ارشد تاریخ درباره قدمت بقعه شیخ جبرائیل می گوید: بقعه شيخ امین الدین جبرائيل پدر شيخ صفي الدين، در قريه كلخوران كه در سه كيلو متري شمال اردبيل واقع شده متعلق به نيمه اول سده دهم هجري بوده است و در تاريخ 15 /10/ 1310 جزو آثار ملي به ثبت رسيده است.
وی می افزاید: این آبادی از دیر باز به علّت وجود آرامگاه جد سلاطین صفوی توجه بوده و از نظرآبادانی با شهر اردبیل رقابت داشته و مهاجرپذیر نیز بوده است.
به گفته این کارشناس تاریخ، بزرگترین مجموعه تاریخی کلخوران شیخ آرامگاه امین‌الدین جبرائیل است، که به پدر شیخ صفی‌الدین اسحق، جد سلاطین صفوی تعلق دارد و در نیمه اوّل قرن دهم هـ.ق احداث شده است.
هدایتی ادامه می دهد: زماني كه بقعه معروف 'الله الله' بر روي مقبره شيخ صفي الدين اردبيلي احداث مي‌شد؛ مقبره مشابهي براي پدر شيخ صفي الدين در كلخوران احداث شده است. اما علت اينكه بقعه شيخ جبرائيل، نسبت به بقعه شيخ صفي دچار خرابي‌هاي بيشتري شده بود، این بود که اولاد شيخ صفي فقط براي تزيين و تعمير بناي بقعه شيخ صفي همت گماشته اند و به ویژه شاه عباس كه نوه شيخ صفي بوده، با علاقه فراواني كه به جد خويش و بقعه آن داشته در مرمت و زيبايي بقعه شيخ صفي بسيار كوشيده است.
وی تصریح می کند: محوطه بقعه شیخ جبرائیل در کلخوران به «باغ شیخ» معروف است و از قدیم و حتی قبل از دفن شیخ جبرائیل، مکان معروف و مقدسی بوده است به طوری برخی افراد مهم سیاسی و مذهبی در این محل دفن شده‌اند که مهم‌ترین آنها مقبره کوچک با سر در بسیار کوتاه و کم‌عرض سیدحمزه پسر امام موسی کاظم و برادر امام رضا (ع) است.
در بين اكثر مردم شهر چنين شايع است كه در قديم الايام بين دو بقعه (شيخ جبرائيل و شيخ صفي) راه زير‌زميني موجود بوده است. ولي بر اثر مرور زمان اين راه از بين رفته و فروريخته است.
ویژگی های بقعه
کریم لطفی کارشناس میراث فرهنگی و معاون مرمت این اداره کل در اردبیل درباره ویژگی های بنای بقعه شیخ جبرائیل می گوید: اين بنا در محوطه مشجري به ابعاد 150 در 200 متر قرار دارد كه مقبره سيد امين الدين جبراييل به صورت يك هشت ضلعي در وسط باغ قرار گرفته است.
وی با بیان اینکه بناي اين مقبره از قسمت هاي حياط بقعه، ايوان جلو بنا، رواق، حجرات و غرفه ها تشكيل شده است ادامه می دهد: حياط مقبره چهار ضلعي، به شكل مستطيل كه داراي 2 در (ورودي و خروجي) بوده و در وسط آن بقعه شيخ قرار دارد كه داراي خيابان هايي سنگفرش شده و موازي ديوارها بوده كه براي عبور و مرور كشيده شده و داراي باغچه هاي متعددي است.
وی می افزاید: درهاي حياط داراي سردرهاي كاشي كاري شده بود و در انتهاي محوطه باغ شيخ، يعني در محل درب خروجي، حجره ها و ساختماني آجري طاق بندي شده وجود دارند، هر يك از اين ساختمان ها 2 طبقه بوده و داراي اتاق هاي كوچك با پله هاي مار پيچي است كه اصول ساختماني قديم در آن رعايت شده است.
تاکید بر احیاء
چند سال پیش امام جمعه اردبیل بر لزوم توجه به این روستا و مکان های تاریخی آن تاکید کرده بود.
آیت‌الله سید حسن عاملی گفته بود: شهرداری می‌تواند با احیای منطقه تاریخی کلخوران از لحاظ جذب مسافر و گردشگر این منطقه را به شورابیل دوم تبدیل کند.
به دنبال درخواست مردم و تاکید امام جمعه اردبیل، احیای بنای بقعه شیخ جبرائیل در کلخوران و محوطه سازی آن در دستور کار اداره کل میراث فرهنگی قرار گرفت. شهرداری اردبیل هم اقداماتی را برای احداث پارک و توسعه فضای سبز آغاز کرد که به گفته شهردار اردبیل، این فضا در سالهای آینده هم توسعه داده خواهد شد.
پایان ساماندهی بقعه
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اردبیل می گوید: پس از دو سال از آغاز اجرای طرح ساماندهی بقعه شیخ کلخوران، این پروژه به پایان رسید.
نادر فلاحی با بیان اینکه در گذشته این بقاع تاریخی در وضعیت نامطلوبی بود و ساماندهی آن یکی از مطالبات جدی مردم اردبیل بود، می افزاید: به دلیل اهمیت این بنای تاریخی و در پاسخ به مطالبه مردم اقدامات مرمتی و بهسازی در محوطه بنا انجام شد.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل تصریح می کند: در عملیات ساماندهی این بقعه، اقداماتی مانند مرمت بناها ، نورپردازی محوطه، بهسازی فضای سبز، احداث سرویس بهداشتی و احداث رواق، کف‌سازی و تسطیح و گورستان و ساماندهی بناهای مجاور بقعه انجام شد.
وی با بیان اینکه بقعه شیخ کلخوران اردبیل سالانه مورد بازدید گردشگران مذهبی قرار می‌گیرد تصریح کرد: این بنای تاریخی به عنوان یکی از مقاصد گردشگری مذهبی است که سالانه مقصد بازدید علویان و گردشگران مذهبی است و ساماندهی آن، در جذب و ماندگاری مسافران موثر خواهد بود.
ساماندهی بقعه شیخ جبرائیل در کلخوران فضاهای جدیدی برای بازدید گردشگران در شهر اردبیل ایجاد کرده است. با این حال جا دارد ضمن معرفی هر چه بیشتر این بنا و دیگر آثار قدیمی همجوار، برای توسعه گردشگری تاریخی امکانات مکمل از قبیل پارکینگ و موزه در منطقه کلخوران اردبیل ایجاد شود.
نظر شما