سیستان و بلوچستان گنجینه ایی ازشگفتی های تاریخ بشر

رازهای سربه مهر آثار باستانی و تاریخی بیش از 6 هزار ساله، قله های مرتفع با دامنه های سرسبز، باغ های میوه های گرمسیری و نیمه گرمسیری، روستاهای گردشگری، سواحل دلنشین، بازارهای سنتی و لوکس و کوههای مینیاتوری گوشه ای از زیباییهای سیستان و بلوچستان برای سفرهای نوروزی است.
سیستان،شهر سوخته، دریاچه هامون، زال و رستم اسامی مشهوری هستند که بطور حتم به گوشتان خورده و در ادبیات و داستان های اسطوره ای ایران بارها از آنها نام برده شده است.
 اگر از علاقه مندان به تاریخ و ادبیات هستید، سیستان و بلوچستان گزینه  مناسبی برای شماست و دیدار از مکان هایی که توصیفشان را در قصه و افسانه ها شنیده اید بطور حتم برای علاقه مندان بسیار هیجان انگیز خواهد بود.
 شهر سوخته با پنج هزار سال قدمت از هوش و خلاقیت مردمان سیستان، و رونق شهر نشینی در گذشته های دور خبر می دهد که از جمله دیدنی های تاریخی این استان است.
 سیستان و بلوچستان با داشتن شرایط جغرافیایی متنوع، جاذبه های طبیعی زیبایی را نیز در خود جای داده است؛ که می توانید طبیعتی گوناگون از کوهستان، دشت و جنگل را در این سرزمین بیابید.
 تالاب لیپار در منطقه گردشگری چابهار از دیدنی های منحصربه فرد این استان است که با رنگ صورتی خود گردشگران کنجکاو را به سوی خود می خواند.
زاهدان، میرجاوه، خاش، سراوان، ایرانشهر، بمپور، نیکشهر، چابهار، سرباز، کنارک، دلگان، مهرستان، سیب و سوران، قصرقند، فنوج، زابل، زهک، نیمروز، هامون و هیرمند شهرستان هایی از این استان را تشکیل می دهند که هر یک دنیایی راز و رمز را در خود جای داده اند.
زاهدان، شهری با مردم خونگرم و مهمان‌نواز
زاهدان، شهری با مردمانی خونگرم و مهمان‌نواز ، با جاذبه‌های دیدنی این منطقه گرمسیری و تنوع فرهنگی ، کلکسیونی از انواع سوغاتی‌های بی‌نظیر این استان را در خود جای داده است
موزه زاهدان:
این موزه یکی از منحصربه فردترین موزه‌های استان است و بازدید از آن می‌تواند تجربه بی‌نظیری برای شما از سفر به این استان باشد.
موزه زاهدان از سه قسمت باستان شناسی (با اطلاعات و آثاری از شهر سوخته، جیرفت، کوه خواجه و…)، مردم شناسی و در نهایت بوم شناسی تشکیل شده است و فرصت خوبی را برای شناخت تاریخ و فرهنگ بخشی از سرزمینمان فراهم می‌کند.
 موزه پست و ارتباطات زاهدان دیگر موزه این شهر است که بازدید از آن نیز خالی از لطف نیست.
نوروز در بازارهای زاهدان
بازارهای متنوع زاهدان با تولیدات چشم نواز صنعت دست زنان این استان از قبیل سوزن دوزی، خامه دوزی و سفال، گلیم، جاجیم، حصیربافی، سیاه دوزی ، انواع شیرینی های محلی ، انواع ترشی و عطر و بوی ادویه های محلیش، هر ره گذری را به سمت خود می کشاند
بازار رسولی زاهدان با رنگین کمانی از پارچه های گوناگون ، از نقاط مختلف کشور ، خریدار دارد.
خلاصه بازارهایی که با تنوع میوه هایش ، دیدنش تجربه یک سفر زیبا به مناطق استوایی را رقم می زند .
سرزمین نخل و افتاب هم هر فصلش حرفی برای گفتن دارد
اولین نوار طلایی خورشید صبحگاهی از استان سیستان و بلوچستان به سرزمین ایران اسلامی بوسه می زند
خورشید از کوهک سراوان پا به ایران می گذارد و به همین خاطر است که اولین میوه های سال از این استان ابدار می شود
ابراهیم  زاده کارشناس جغرافیا  و تاریخ می گوید  : سراوان در شرقی‌ترین نقطهٔ کشور واقع است و به زادگاه خورشید ایران شهرت دارد.
به گفته وی  سراوان اولین نقطه در کشور است که خورشید در آن طلوع می‌کند، به‌طوری‌که طلوع و غروب خورشید در سراوان با طلوع و غروب خورشید در غربی‌ترین شهر کشور، یک ساعت و ۱۷ دقیقه اختلاف دارد.
سنگ‌نگاره‌های سراوان، بزرگ‌ترین نگارخانهٔ سنگی در ایران
جلالزایی مدیر کل میراث فرهنگی و صنایع دستی سیستان و بلوچستان اضافه کرد : وجود نخلستان‌های بسیار زیبا و سرسبز و بیش از ۵۰ سنگ نگاره شناسایی‌شدهٔ باستانی در شهرستان سراوان باعث شده‌است که این شهرستان، لقب سرزمین نخل و نگاره را به خود اختصاص دهد.
وی مهمترین و بیشترین محل قرارگیری سنگ نگاره‌ها در محدوده این شهرستان را کوه مهرگان، دره کندیک، دره شیر و پلنگان، دره درو، دره هلی، کوه تونان در سیب و سوران و نقاشی‌های صخره‌ای پیرگوران و همچنین شامل روستای ناهوک، سنگ نگاره‌های سر دشت ناهوک، دره نگاران و گشت بیان کرد.
به گفته جلالزایی  مهم‌ترین این سنگ نگاره‌ها که بر روی کوه‌های منطقه سردشت دردره‌ای بنام دره نگاران در محدوده روستای ناهوک واقع شده‌است و بر اساس بررسی‌های تاریخی و کارشناسی‌های باستان‌شناسی در دره شکار مربوط به 10 هزار سال پیش است.
به نقل از مدیر کل میراث فرهنگی ، ۴۲۰ اثر تاریخی در سراوان وجود دارد
مهم‌ترین محصول این شهرستان با توجه به موقعیت آب و هوایی آن، محصول استراتژیک خرما است.
سراوان با دارا بودن نخلستان‌های عظیم به عنوان قطب تولید خرما و در نوع خود بهترین خرمای مضافتی ایران را داراست. 
به گفته رییس جهادکشاورزی سیستان و بلوچستان : ۶۰ نوع مختلف خرما در این شهرستان کشت می‌شود که در نوع خود بی‌نظیر است.
زورقی می گوید : دیگر محصولات از قبیل گندم، و جو، انار، انگور، برنج، پرتقال، لیمو، گوجه نیز در سراوان کشت می‌شودو ظرفیت کشت و تنوع محصولات گلخانه‌ای در حال افزایش است
ایرانشهر، شهر خورشید ولایت
ایرانشهر مقصد بعدی شما در سفر به سیستان و بلوچستان است، یکی از سرسبزترین و خوش آب و هواترین شهرهای  این استان.
ایرانشهر، شهری است که تمدنی کهن و آثار تاریخی زیادی دارد.
آثاری چون، قلعه بمپور، قلعه ناصری، باغ خالصه بمپور، اسپیدژ و ... و طبیعتی بکر و کویری مثل، چشمه‌های آبگرم، روستای ابتر، روستای دامن، روستای آبادان و ... که از جاذبه‌های ایرانشهر هستند.
ساکنین این شهر به کشاورزی، دامداری و صیادی مشغول هستند، کشاورزی در ایرانشهر با توجه به محصولات کویری چون، خرما، صیفی‌جات و محصولات جالیزی رونق دارد.
فصل مناسب به این شهر بهار و پاییز است.
بازار روز ایرانشهر یکی از باصفاترین بازارهای این استان است.
از هنرهای دستی مرسوم در این شهر می‌توان به: سوزن دوزی، حصیربافی ، گلیم‌ بافی ، سکه‌دوزی، قالی بافی و خراطی اشاره کرد.
آب و هوای کویری و محصولات این خطه از ایران غذاها و خوراک‌هایی مثل، تباهگ، تنورچه، شیلانچ، آپ انار، دوغ‌با، زیرک آپ، کوهل و ... را رنگین کننده سفره مردمان خونگرم ایرانشهر کرده است.
 سری به قلعه بمپور بزنید
حتما سری هم به قلعه بمپور ایرانشهر که یادگاری از دوره ساسانی است بزنید.
ایرانشهر جاذبه‌های گردشگری دیگری هم دارد ولی اگر فرصتتان محدود است، خارج شدن از شهر و رفتن به روستاهای اطراف بهترین انتخاب است.
 روستاهایی با آب و هوای خوش، زمین‌های سرسبز و نخل‌های سر به فلک کشیده که به شما این اطمینان را می‌دهد جنوب سیستان و بلوچستان با شرایط اب و هوایی منحصر به فرد، بهشتی گمشده در کشورمان است.
 روستای سوراب، روستای آبادان و روستای دامن تعدادی از روستاهای ایرانشهر هستند.
چابهار، بندر همیشه بهار
چابهار ؛ شهری که به خاطر آب و هوای مطبوع خود به بندر همیشه بهار ایران معروف است.
چابهار علاوه بر اینکه دروازه شرق و غرب عالمه، این روز‌ها آب و هوای خوشش مسافران را هم از شمال و جنوب کشور به خودش جذب کرده است.
برای رسیدن به چابهار از ایرانشهر دو راه پیش روی شماست، یکی جاده سرباز و دیگری جاده نیک شهر که هر کدام مزیتی دارد.
اگر جاده نیک شهر را انتخاب کنید حدودا یک ساعت زودتر می‌رسید، اما در صورتی که از جاده سرباز راهی چابهار شوید، از تماشای طبیعت اطراف و مسیر کوهستانی و سرسبز حسابی شگفت زده خواهید شد.
همچنین در مسیر این جاده می‌توانید از ترشی‌های خوشمزه و البته آتشین این منطقه هم بخرید و به عنوان سوغات از سفر به بلوچستان با خود ببرید.
و اگه از هیاهوی شهر خسته شدید و دوست دارید سفری داشته باشید می توانید در مسیر به روستای مهبان نیکشهر سفر کنید و صنایع دستی و سبزی‌های معطرش رو هم امتحان کنید.
جاذبه‌های گردشگری چابهار
چابهار طبیعت خاص و منحصر به فردی دارد و به هر گوشه و کنارش که سر بزنید قابلیت این را دارد که متحیرتان کند.
بیش از 700مکان طبیعی، تاریخی و تفریحی این شهرستان پذیرای گردشگران و مسافران نوروزی از سراسر کشور هستند.
چابهار به عنوان بزرگترین بندر اقیانوسی ایران با آب و هوایی مطلوب، سواحل شنی ماسه ای و صخره ای سالیانه میزبان صدها هزار مسافر است.
منطقه آزاد چابهار در شرق خلیج زیبای چابهار و اسکله های تجاری و صیادی متعدد در نوار ساحلی چابهار، بازار قدیمی چابهار، ساحل و پدیده موج فشان دریا بزرگ، خلیج زیبا و بی‌همتای گواتر، جنگل حرا ، کوه‌های مینیاتوری یا همان کوه‌های مریخی با آن شکل و رنگ عجیب و غریبش، تالابی به رنگ صورتی به نام تالاب لیپار و گل افشان ، ساحل شنی، زیستگاه لاک پشت دریایی، پرندگان مهاجر، دلفین های زیبا، فرش خزه ها، لیپار و دشتار و بسیاری جاذبه های طبیعی گوشه ای از زیبایی های طبیعی مقصد مهم گردشگری چابهار و کنارک محسوب می شوند.
چشم ‌اندازهای زیبا، آثار تاریخی و فرهنگی، بازارهای سنتی و مدرن و دهها جاذبه دیگر آماده استقبال از مسافران و گردشگران نوروزی است.
در سفر به جنوب سیستان و بلوچستان غذاهای محلی خوشمزه مانند تنورچه، بریانی و کراهی را امتحان کنید.
سیستان و بلوچستان از شمال تا جنوب، جذاب برای گردشگری
سیستان و بلوچستان از شمال تا جنوب دارای جذابیت های خاصی برای گردشگری است.
 تالاب بین المللی هامون، چاه نیمه ها، کوه خواجه، شهر سوخته، دهانه غلامان، زاهدان کهنه، قلعه رستم، آس بادها، کروکویه و باغ های انگور یاقوتی و مزارع گندم و جو و جالیز و بازارچه های مرزی در سیستان شامل زابل، هیرمند، زهک، هامون و نیمروز، بازار معروف چهارراه رسولی و موزه بزرگ جنوب شرق در زاهدان، غاز لادیز، روستای سرسبز و خوش آب و هوای تمین و سنگان در میرجاوه، کوه آتشفشان نیمه فعال تفتان و روستاهای دامنه این کوه زیبا، گل فشا پیرگل، رودخانه ها و باغ ها و مزارع سرسبز در خاش، قلعه های تاریخی، سنگ نگاره های باستانی و نخلستانهای زیبا در سراوان، مهرستان و سیب و سوران، قلعه تاریخی، اقامتگاه موقت رهبر معظم انقلاب، روستای سرسبز و رودخانه دامن در ایرانشهر از جمله جذابیت های این استان برای مسافران و گردشگران نوروزی است.
باغ های بزرگ موز، چیکو، گوواوا، پاپایا، خرما، مرکبات و قلعه و تپه های تاریخی و قبرستان هفت هزار ساله اسپیدژ در شهرستانهای سرباز، فنوج، قصرقند و نیکشهر، ساحل زیبای ماسه ای، شنی و صخره ای، کوههای مینیاتوری با مریخی، منطقه آزاد و بازارهای لوکس آن، بازار سنتی و بلوکی بازار چابهار و کنارک، شنای دلفین ها در ساحل گواتر گوشه دیگری از زیباییهای بکر و جذاب سیستان و بلوچستان است که همه ساله در ایام نوروز میزبان دهها هزار نفر از گردشگران و مسافران داخلی و خارجی است.
سیستان یکی از خاستگاههای اصلی تمدن ایران
سیستان امروزی که قسمت شمالی استان سیستان و بلوچستان را در بر می گیرد در کتاب اوستا به عنوان یازدهمین سرزمین آفریده شده از سوی اهورامزدا نامیده شده و زادگاه رستم دستان قهرمان حماسی و قهرمانان و پهلوانان اسطوره ای شاهنامه فردوسی و یعقوب لیث و عیاران احیاگر زبان فارسی است و در اساطیر ایران بنیان سیستان را به گرشاسب یکی از نوادگان کیومرث نسبت دادند و نام سیستان از نام اقوام آریایی سکا گرفته شده است.
سیستان را می توان از لحاظ باستان شناسی سرزمین اولین ها دانست اولین هایی  مانند چشم مصنویی ، انیمیشن، جراحی جمجمه ، آس باد و سیستم فاضلاب.
سیستان بهشت باستان شناسی است که قدمت برخی از  آثار در آن به بیش از 5 هزر سال می رسد
مدیر کل میراث فرهنگی و گردشگری استان ، از  کوه خواجه شهر، سوخته شهر سوخته، آسبادها، قلعه سه کوهه ، قلعه نو،دهانهٔ غلامان، دریاچهٔ هامون، قلعه رستم و قلعه سام از جمله دهها  مکان دیدنی شمال سیستان و بلوچستان نام برد و گفت: این شهر دارای پیشینه‌ای کهن و آثار باستانی و جاذبه‌های گردشگری متعدد است که هر سال میزبان جمع زیادی از مسافران و توریست‌های سراسر ایران و جهان است.
به گفته کارشناسان میهمان نوازی مردم این منطقه ، اسمان پر ستاره ، سکوت در کنار تالاب نیمه جان هامون از مواردی است که هیچ گردشگری ان را از دست نمی دهد
در آداب و رسوم مردم سیستان،
 بی بی نوروز مژده امدن بهار را می دهد
در سیستان و بلوچستان آیین ها از اقلیم طبیعت منطقه، اعتقادات و طبقات اجتماعی مردم برگرفته شده است و در  مناسبت های مختلف انجام و اجرا می شود
حتما واژه عمو نوروز را که برای آمدن بهار به کار می رود شنیده اید، اما در منطقه سیستان به گونه ای دیگر از آمدن بهار یاد می شود و آن که می آید عمونوروز نیست، مادر طبیعت است.
اداب نوروزی در شمال سیستان و بلوچستان با احترام به مقام و منزلت زن همراه است.
جایگاه و حرمت به زنان در سیستان،  نماد نوروزی این خطه را متفاوت از سایر نقاد کشور کرده است.
به گفته خسروی کارشناس تاریخ و میراث فرهنگی: در نگاه مردم سیستان ، بی بی نوروز ، روان نگران و پایشگر مادرانه سرزمین سیستان است که در روزهای نوروز از خانه و کاشانه مردمان سیستان بازدید می کند .
در این منطقه استقبال از نوروز با اداب خاصی همراه است ، از زیارت اهل قبور تا پخت شیرینی های محلی و سبزه ایی که در هر منطقه بر سفره هفت سین و سردرب خانه ها خود نمایی می کند .
برخی از زنان محلی که به کمک هم امده بودند می گویند : با نزدیکی به عید نوروز همه ساله زنان محله با کمک هم اقدام به پخت کلوچه محلی ، قتلمه ، نان روغنی یا همان چلبک  می کنند.
نان‌ها و شیرینی‌های محلی زابل بسیار معروف هستند.
از محبوب‌ترین شیرینی‌های محلی این ناحیه می‌توان به نان‌روغنی، چلبک، کلوچه خرمایی و قندی اشاره کرد.
چنگالی، غلور، آچار، کشک زرد، گندم شیر، املت سوزی، تجگی، پوری، شورو، لندو، لتی، گندم بریو، کشک کولی، خرمابریون، اشکنه کشته، بورک، دوغ بر، ماهی شیرپز، رخمی، قروت، پوچ، قتلمه دیگی، اشکنه آرد دستمال، اوجیزک، اشکنه انارترش، رشته بریو، کلوچه قندی، کلوچه خرمایی، ، قوتوی سیستانی، ، چمچه ریزک، از جمله غذاهای محلی شمال سیستان و بلوچستان است
در نوروز و جشن سیزده بدر نیز مردم به زیارت کوه خواجه و سایر زیارتگاه ها می روند و جشن می‌گیرند و شادی می‌کنند و با رفتن به دل طبیعت و آرزو کردن سال خوش و خرم نوروز را تا سال بعد بدرقه می کنند.
آیین های سیزده بدر در سیستان و بلوچستان مانند دیگر نمادهای سنتی و محلی پرشمار، زیبا و دوست داشتنی است، بازی های گروهی، ترانه ها و رقص های محلی (چوب بازی و رقص شمشیر)، گردآوری گیاهان صحرایی، خوراک پزی های عمومی، لطیفه گویی ، آب پاشی و آب بازی بخشی از این آیین هاست که ریشه در باورهای قوم سیستانی و بلوچ دارد.
هر چند در اذهان عمومی، سیستان و بلوچستان منطقه ای کویری و خشک محسوب می شود اما اقلیم چهار فصل این استان زیبایی طبیعت این منطقه را دوچندان کرده و آن را نسبت به سایر نقاط کشور متمایز ساخته است.
سیستان و بلوچستان در مسیر توسعه گردشگری
گردشگری یکی از موثرترین و مهمترین حوزه‌ها برای توسعه سیستان و بلوچستان است.
به گفته استاندار سیستان و بلوچستان: برای افزایش حضور گردشگران، تسهیل ارتباط با استان‌های همجوار از جمله توسعه مسافرت های هوایی ضروری است و باید به یارانه سفر نیز توجه ویژه شود.
احمدعلی موهبتی با اشاره به سیل اخیر در جنوب سیستان و بلوچستان گفت: گرچه سیل، آثار مخرب فراوانی برای منطقه به همراه داشت اما از سوی دیگر سبب تغییر نگاه مردم کشور به این استان و شناخت بهتر آنان از فرهنگ و آداب این دیار شد.
استاندار سیستان و بلوچستان می گوید: ظرفیت‌های مطلوبی در بخش خصوصی، آموزش و پرورش و سایر دستگاه‌ها برای جذب گردشگر به سیستان و بلوچستان وجود دارد.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان نیز گفت: برای افزایش جذب گردشگر، برنامه‌های متنوعی نظیر اجرای جشن نوروزی با مشارکت کشورهای همسایه، نوروز بازار در شهرستان‌های زابل و چابهار، همایش شاهنامه خوانی در کوه خواجه، معرفی استان در نمایشگاه ملی و بین‌المللی نظیر برلین، تهیه برنامه‌های تلویزیونی از ظرفیت‌های گردشگری استان و پخش آنها از شبکه های سراسری و برپایی رقابت‌های بومی و محلی مورد توجه قرار گرفته است.
علیرضا جلالزایی می افزاید: قرار است سال 1400 این استان پایتخت گردشگری کشورهای حاشیه اقیانوس هند شود که گام نخست در سال آینده با میزبانی از وزرای گردشگری حاشیه اقیانوس هند آغاز خواهد شد.
چشم اندازي مثبت پيش روي گردشگري سیستان و بلوچستان
در سال هاي اخير با توسعه اقامتگاه هاي بوم گردي هم پيوند مردم شهرنشين با طبيعت بيشتر شده و هم اشتغال روستايي توسعه پيدا کرد است.
معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان می گوید: در سالهای اخیر اقامتگاه های بوم گردی در استان ایجاد شده است.
میرحسینی می‌افزاید: کسانی که حتی یک شب میهمان نوازی، خونگرمی و اخلاق مداری مردم این استان را درک کرده اند، مشتری ثابت گردشگری در اقلیم سیستان و بلوچستان شده اند.

معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی استان همچنین از آغاز مرحله دوم پویش معرفی و سفر به سیستان و بلوچستان خبر داد.

مجتبی میرحسینی افزایش پروازها و تاسیسات گردشگری، آموزش جوامع محلی و فعالان گردشگری، بهبود زیرساخت ها و معرفی همه جانبه استان را از نتایج پویش ملی معرفی و سفر به سیستان و بلوچستان بود، گفت: مرحله جدید پویش ملی معرفی و سفر به سیستان و بلوچستان پس از بُعد ملی، با نگاه به تعاملات بین المللی و شرکت در سیزدهمین نمایشگاه بین‌المللی گردشگری تهران آغاز شد.

وی با اشاره به حضور موفق استان با 45 شرکت کننده در قالب هنرمندان صنایع دستی، گروه موسیقی، بخش خصوصی گردشگری و سایر هنرمندان در این نمایشگاه، افزود: سفر به سیستان و بلوچستان 28 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد داشته است.

سیستان و بلوچستان کتابی است که با نگاهی به جلدش نمی توان در مورد آن قضاوت کرد.
ظرفیت گردشگری سیستان و بلوچستان آنقدر زیاد است که همچنان نا گفته های باستانیی ، برای گردشگران دارد
این استان آرمیده از هامون تا پهنه آبهای نیلگون عمان جلوگاه تمام نمای طبیعتی متمایز است به گونه ای که از شمال تا جنوب کویر، آتشفشان، دریاچه، رودخانه، جنگل، دریا، اقیانوس، پرنده، خزنده، ماهی و آفتاب و برف را در هم آمیخته دارد
سیستان و بلوچستان سرزمین آفتاب و اسطوره های ماندگار از شمال تا جنوب با هزاران راز نهفته و مناطق بکر گردشگری با سوغاتیهای رنگارنگ ، میزبان مسافران و گردشگرانیست که به این استان سفر میکند
نویسنده : مرضیه کیخا