راه تشخیص و درمان بیماری نقرس

به گزارش گروه وبگردی خبرگزاری صدا و سيما، دکتر مجید حسن قمی متخصص تغذیه درباره بیماری نقرس گفت: نقرس یکی از بیماری‌هایی است که در آن سطح اسید اوریک خون به مقادیر بیش از حد طبیعی افزایش می‌یابد؛ در چنین حالتی علایم افزایش اسید اوریک خون مانند التهاب مفاصل (در اثر انباشته شدن کریستال‌هایی در درون و بیرون مفاصل)، باعث قرمزی، تورم و گرم شدن و دردناک شدن آنها، به ویژه در ناحیه شست، پاشنه و قوزک پا، زانو و آرنج می شود و حتی رسوب کریستال‌های "اورات سدیم" و سنگ‌های کلیوی اسید اوریکی بروز می‌کند؛

 

اسید اوریک در واقع ماده نهایی حاصل از سوخت و ساز پروتئین‌ها در بدن به شمار می‌آید و افزایش آن بر اثر تولید زیاد این ماده در بدن یا ناتوانی کلیه در دفع آن است.

نائب رئیس انجمن تغذیه ایران افزود: رسوب اسید اوریک به صورت ماده گچ مانند در اطراف مفاصل درگیر، توفوس (tophus) نام دارد؛ توفوس ها، به صورت توده‌های سفت در زیر پوست نواحی مفصلی و گاهی در لاله گوش بوجود می‌آیند. اسید اوریک می‌تواند در کلیه‌ها رسوب و سنگ کلیه ایجاد کند.

حسن قمی ادامه داد: رسوب بلور‌های اسید اوریک در بدن سبب تحریک سلول‌های ایمنی می‌شود که به دنبال آن، این سلول‌ها مواد شیمیایی ویژه‌ای به نام "پروستاگلاندین ها" و "لوکوترین"ها را از خود ترشح می‌کنند که این مواد مسبب ایجاد علائم التهاب در مفصل، درد و تورم هستند.

مردان بیش از زنان در خطر ابتلا به نقرس
این متخصص تغذیه با بیان اینکه شیوع نقرس در بین مردان بسیار بیشتر از بانوان است، افزود: از نظر آماری از هر ۱۰۰۰ مرد، حدود هفت نفر و از هر هزاران زن حدود یک نفر به این بیماری مبتلا می‌شوند.

چرا حملات نقرسی شب‌ها اتفاق می‌افتند؟

داشتن اضافه‌وزن، نوشیدن بیش از حد الکل، یا خوردن بیش از حد گوشت و ماهی که حاوی مقدار زیادی از مواد شیمیایی موسوم به پورین باشد، احتمال ابتلا به نقرس را افزایش خواهد داد. همچنین برخی از داروها، مانند قرص‌های ادرار‌آور (دیورتیک‌ها) می‌توانند منجر به نقرس شوند

وی با بیان اینکه حملات دردآلود و تورمی مفصل در نواحی مذکور و به ویژه در شست پا معمولاً شبانه بروز می‌کند، تشریح کرد: علت بروز درد شبانه نیز این است که در طول روز، فرد معمولاً تحرک داشته و در حالت وضعیت ایستاده، مقادیر زیادی از مایع میان بافتی در پا‌ها و بخصوص پایین‌ترین قسمت‌های آن یعنی مچ پا تجمع می‌یابد و در هنگام شب وقتی بیمار به حالت دراز کش و افقی درمی آید مایع میان بافتی نسبت به اسید اوریک با سرعت بیشتری به جریان خون بازمی گردد که در نتیجه آن غلظت اسید اوریک در پا‌ها افزایش می‌یابد و روند رسوب و التهاب پیش رونده می‌شود.

دارو‌هایی که ممکن است باعث بروز نقرس شوند
حسن قمی با بیان اینکه ۱۰ درصد موارد ابتلا بر اثر تولید بیش از حد اسید اوریک و ۹۰ درصد آن بر اثر کاهش دفع اسید اوریک است، خاطرنشان کرد: مصرف بعضی از دارو‌ها هم می‌تواند سبب افزایش غلظت سرمی اسید اوریک شود؛ مصرف بلندمدت دارو‌های مُدِر، «لوودوپا»، «اسید نیکوتینیک»، «پیرازینامید» می‌تواند باعث در بروز نقرس نقش داشته باشد همچنین مصرف مشروبات الکلی نیز از عوامل افزایش اسید اوریک خون به شمار می‌رود.

ارتباط برخی بیماری‌ها با ابتلا به نقرس
وی افزود: در برخی از بیماری‌ها مانند سرطان خون، لنفوم، نارسایی کلیه، گرسنگی‌های طولانی و مفرط، چاقی و مسمومیت با سرب نیز افزایش مقادیر اسید اوریک دیده می‌شود.

علل شایع بروز نقرس
وی درباره علل شایع بروز نقرس اضافه کرد: چاقی و اضافه وزن بیش از حد در سنین نوجوانی و جوانی، مصرف مشروبات الکل، بیماری‌هایی مانند فشار خون بالای درمان نشده، دیابت، چربی یا کلسترول بالای خون و گرفتگی عروق، مصرف بعضی از دارو‌های ادرارآور در درمان فشار خون، آسپرین و دارو‌هایی که برای پیوند اعضا استفاده می‌شوند و سابقه خانوادگی ابتلا به نقرس از عوامل شایع زمینه ساز ابتلا به این بیماری هستند.

راه تشخیص نقرس
حسن قمی درباره راه تشخیص بیماری نقرس بیان داشت: آزمایش خون، آزمون مایع مفصل و رادیوگرافی ساده از راهکار‌های تشخیص بیماری نقرس هستند.

اهمیت رژیم درمانی در بیماری نقرس
وی با بیان اینکه اسید اوریک در اثر تجزیه موادی موسوم به "پورین" در بدن تولید می‌شود، گفت: مقادیری از پورین‌ها به صورت طبیعی در خون وجود دارد و در بعضی غذا‌ها نیز یافت می‌شود. اسید اوریک به عنوان یک ماده دفعی از طریق کلیه و مجاری ادرار از بدن دفع می‌شود بنابراین، رژیم درمانی در نقرس و رعایت توصیه‌های تغذیه‌ای جزء لاینفک درمان در این بیماران به شمار می‌آید و در کنار درمان‌های دارویی می‌تواند به کاهش خطر تکرار حملات نقرس و التهاب مفصلی دردناک و سنگ‌های کلیوی اسیداوریکی کمک کند.

نائب رئیس انجمن تغذیه ایران یادآور شد: از میزان ۶۰۰ میلی گرم اسید اوریک دفعی روزانه حدود یک سوم آن از طریق رژیم غذایی (پورین موجود در مواد غذایی مصرفی) و دو سوم از منابع داخلی بدن حاصل می‌شود که نشان دهنده اهمیت توجه به تغذیه و رژیم درمانی در این بیماران است.

چه غذا‌هایی نخوریم؟
این متخصص تغذیه درباره تأثیر رژیم غذایی افراد بر بروز بیماری نقرس تصریح کرد: مصرف بیش از حد غذا‌های حاوی پورین مانند گوشت قرمز، سیرابی، ماهی کولی، شاه ماهی، مارچوبه و قارچ می‌تواند باعث افزایش اسید اوریک و در نتیجه بروز نقرس شود.

وی ادامه داد: رژیم غذایی در این بیماری شامل سه جزء است؛ اول غذا‌هایی که مجاز به مصرف هستند، دوم غذا‌هایی که سبب دفع اسید اوریک می‌شوند و سوم محدویت‌های غذایی است.

حسن قمی ادامه داد: مصرف گوشت قرمز، جگر، دل و قلوه و غذا‌های دریایی، حبوباتی مانند لوبیا و نخود، زردچوبه، قارچ خوراکی، گل کلم و اسفناج که مقادیر زیادی پورین دارند، در طی حمله حاد نقرس مجاز نیست و در صورت گذر از مرحله حاد، فرد با نظر متخصص تغذیه تا حدی مجاز به مصرف برخی از این مواد غذایی خواهد بود.

سبک زندگی سالم شاه کلید رهایی از حملات نقرس
این متخصص تغذیه گفت: مصرف آب فراوان برای افزایش دفع اسیداوریک از کلیه، کاهش وزن متناسب و بر اساس رژیم اصولی و تغییر شیوه زندگی و ترغیب به ورزش و فعالیت بدنی از جمله عوامل بسیار مؤثر بر درمان بیماری نقرس است.