شاعر و رمان نویس طبیعت گرا

معماری پیشرفت اجتماعی و اقتصادی را برای هاردی به ارمغان آورد، هرچند کمبود بودجه و افول ایمان مذهبی او را مجبور کرد که بلندپروازی‌های خود برای تحصیل در دانشگاه را رها کند. اما مطالعه و پرورش مهارت‌های شعری را رها نکرد و همراه با حرفه‌ معماری به نوشتن ادامه داد. در دهه ۱۸۶۰ ابیاتی نوشت که هیچکدام منتشر نشد و باعث شد که هاردی با اکراه به نثر روی آورد. اولین دست‌نوشته رمان بانو و مرد فقیر (۱۸۶۷-۱۸۶۸) را چندین ناشر رد کردند، اما راهنمایی‌ها و تشویق ویراستاری به نام جورج مردیت باعث شد که رمان دوم او با نام دارو‌های ناامیدی در سال ۱۸۷۱ پذیرفته و منتشر شود.

به کار بردن ضرب آهنگ‌های ترانه‌های عاشقانه اغلب به شعر هاردی کیفیتی بنیادی می‌بخشد که نشان می‌دهد، این موقعیت با وجود آنکه جزء به جزء وصف شده است، نمایانگر بن مایه‌های ژرف و مکرری در تجربه انسان است. در شعر ِ هاردی، وزن ملایم نظم، فروکش کردن قافیه ها، عاطفه‌ای عمیق، اما مهار شده را تداعی می‌کند. در آثار هاردی، اندوه، ناتوانی وی در خصوص اعتقاد داشتن به اداره شدن جهان به وسیله خدایی خیرخواه، احساس حرام شدگی و نومیدی در زندگی آدمی، طعنه جویی مصرانه هاردی در هنگامه مواجهه با پرسش‌های اخلاقی یا متافیزیکی بخشی از نگرش متأخر ویکتوریایی را تشکیل می‌دهد. اندیشه‌ها و بن مایه‌های متشخصانه هاردی را نمی‌توان به سهولت با بازآفریدگی مفاهیم نوین علمی و فلسفی که در ادبیات متأخر سده ۱۹ به صورت‌های گوناگون مشاهده می‌شود، مرتبط دانست. از ریتم‌های شیرین و حزین ناشی از بر حال خویش گریستن دوره ویکتوریایی در اشعار هاردی، که تلخ منظرتر است و گویی استوار بر نگاهی دیرپای به ناگوارترین‌ها است، نشانی نمی‌توان جست. همین تلخ منظری که هم پایه زمختی و ظرافت باختگی می‌شود، در کنار انسجام عاطفی و کلامی وی، سرباز زدن او از این امر که هرگز تسلیم یک سبک شعری صرف بشود، لحن منحصر به فرد جست و جوگر و خموشانه وی، در سال‌های اخیر، اعتبار شعری به طور دائم رو به افزایشی را برای هاردی رقم زده است، به صورتی که امروزه نه تنها وی را به عنوان یک رمان نویس تراز اول، بلکه به عنوان یک شاعر انگلیسی بلند مرتبه باز می‌شناسند.

توماس هاردی در ۱۹۲۷ میلادی به بیماری ناعلاجی مبتلا شد و در ۱۹۲۸ میلادی چشم از جهان فروبست. هاردی بنا به خواست خود در قطعه شاعران واقع در کلیسای وست مینیستر دفن شد. وارث هاردی پس از مرگ او، تمام اموال، نامه‌ها و دفترچه یادداشتش را سوزاند. از آثار و شعر‌های او تنها ۱۲ قطعه باقی مانده است.