ناگفته‌های تاریخ در مستند «استعمار، داستان یک تاریخ»

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما ، ­این مستند، با بررسی ریشه‌های فکری و اقتصادی این پدیده در اروپا، چگونگی گسترش و تطور آن را تا عصر حاضر روایت می‌کند.

آقای محسن فارسی کارگردان مجموعه «استعمار داستان یک تاریخ» با حضور در استودیو شبکه خبر درباره شکل گیری این مجموعه گفت: این مجموعه ایده برادرم بود که تهیه کننده این مجموعه نیز هستند، استعمار از آن دست موضوعاتی است که شاید مردم چیز‌هایی از آن شنیده باشند، اما ابعاد عمیق آن کمتر واکاوی شده است، خود من نیز در آغاز تولید این مجموعه ذهنیت روشنی نسبت به آن نداشتم و تصور می‌کردم با یک مستند تلویزیونی معمولی روبه‌رو هستم، اما در جریان تحقیق با داستان‌ها و روایت‌های حیرت‌انگیزی مواجه شدم.

وی افزود: ­در حقیقت نمی‌دانستیم که با چه پروژه‌ای رو‌به‌رو هستیم تا این که تحقیقات جلو رفت و خیلی تحقیقات شگفت انگیزی هم بود، خود ما اول خیلی گرفتار شدیم، معمولا مستند سازان وقتی می‌خواهند روی موضوعی کار کنند حداقل ۵۰ تا ۶۰ درصد باید روی موضوع تسلط داشته باشند، تحقیقات جلو رفت و زمان بندی‌ها در پروژه عوض شد و این برنامه قرار بود که دی ماه سال پیش پخش شود که نشد و دوستان شبکه افق همکاری کردند و­این مجموعه را به پخش رساندند.

کارگردان مجموعه «استعمار داستان یک تاریخ» ادامه داد: حدود ۱۰ ماه برای این کار ما تحقیق می‌کردیم و از این بابت تحقیقات شگفت انگیز بود که ما کریستوف کلمپ را کاشف قاره آمریکا می‌دانیم، در صورتی که کلمپ خیلی چهره خشنی بود و اسپانیایی‌ها با غل و زنجیر وی را بر می‌گردانند و می‌گویند کلمپ فرعون اسپانیاست یا وقتی مطالعه می‌کردم، نمی‌دانستم که سرخ پوست‌ها یک تمدن خیلی پیچیده‌ای دارند، بر اساس داده‌های تاریخی محققان اروپایی، جنگل‌های بارانی آمازون که بزرگترین جنگل‌های بارانی دنیاست، دستی و به دست سرخ پوستان ساخته شده است و با تحولات زیست محیطی ساخته نشده یک خاک مخصوص ابداع کردندتا توانستند آمازون را به وجود آورند و یا سیب زمینی و ذرت و گوجه فرنگی اینها برای اروپایی‌ها نبود، این محصولات خاص مهندسی کشاورزی سرخ پوست‌ها بود و چیزی که من از استعمار متوجه شدم این بود که اگر اروپایی‌ها پیشرفت کردند به علت انقلاب صنعتی نبود.

فارسی افزود: جهان به نوعی در مواجهه با انسان اروپایی غافلگیر می‌شود، سرخ پوستانی که در به وجود آوردن جنگل‌های آمازون موفق عمل کردند در ساخت جنگ افزار هم حتما می‌توانستند موفق عمل کنند؛ اما، چون جنگ‌های پیچیده‌ای نداشتند و با مردم اروپایی برخوردی نداشتند جنگ افزار‌های خود را توسعه نداده بودند و در غافلگیری با مواجهه با اروپایی‌ها ۱۸۰ میلیون سرخ پوست در جهان که آن موقع کمتر از ۵۰۰ میلیون جمعیت داشته قتل عام می‌شود و این خیلی شگفت انگیز است و باید با رجوع به منابع مختلف راستی آزمایی کرد.

وی در باره مستند شدن تحقیقات گفت: ما هر قدر خواستیم کار را برون سپاری کنیم چه بابت تحقیق و چه آرشیو نشدنی بود، پس خودمان دست به کار شدیم، و منابع را پیدا کردیم معمولا مستند‌ها به این شکل است که باید مصاحبه گرفت تا تحقیق آن در بیاید بعد مصاحبه‌ها را چید و ترتیب کار را انجام داد که این کار نشدنی بود، چون ۶ قرن استعمار داریم و باید با چه کسی صحبت کرد، چه داستان‌هایی گفت، کدام تصویر دارد و... این تحقیقات خیلی ریسکی بود از این جهت که باید بعد از تحقیقات مصاحبه می‌گرفتیم و باید دید که این مصاحبه‌ها با محتوای ما همخوانی دارد یا خیر که خدا را شکر همخوانی داشت.

وی در خصوص منابع مورد استناد هم گفت: دانشنامه‌ها و مراجع مختلفی وجود دارد ولی متاسفانه استعمار جوری است که غربی‌ها درباره آن کار نکردند، درباره کلمپ روایت‌های خود را به روز کردند و البته تحریف هم هست وبه راحتی روایت سازی کردند.

فارسی ادامه داد: سعی کردیم که منابع بیشتر اروپایی باشد و اینجا با اساتید داخلی مکمل آن را مصاحبه ضبط کردیم و اساتید هم اکثرا اساتید تاریخ هستند و یا مطالعات تاریخی دارند یا در زمینه‌های علوم انسانی مانند فلسفه یا تاریخ هنر اشراف مطالعاتی دارند.

وی درپایان در خصوص نوع آوری این مجموعه گفت: لازم است که به داستان‌های آن بیشتر پرداخته شود، چون داستان‌های آن داستان‌های جدیدی است و دو چیز را باید مراقبت کرد یکی این که روی باور پذیری آن کار شود و دوم این که ما نمی‌خواهیم اروپا را کامل نفی کنیم کما این که اروپا وقتی می‌خواست راه دریا را پیدا کند ما را نفی نکرد.