عارف: کشور به سند ملی نوآوری نیاز دارد

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، محمد رضا عارف در نشست مجمع عمومی کانون صنفی استادان دانشگاهی ایران که در دانشکده فنی دانشگاه تهران برگزار شد، گفت: بعد از جنگ ۱۲ روزه دیگر کسی پیدا نمی‌شود که نقش کلیدی علم و فناوری، دانشگاه، استاد و دانشجو را در همه زمینه‌های پیشرفت و امنیت کشور انکار کند؛ بنابراین فرصت بسیار خوبی برای میدان‌داری دانشگاه فراهم شده و دانشگاه باید سهم و نقش خود را در پیشرفت و آینده کشور ایفا کند.

وی با بیان اینکه باید علم و فناوری و دانشگاه در زمینه دفاع از کشور میدان‌داری کند، گفت: هرگاه دانشگاه در زمینه‌های مختلف میدان‌داری کرده و نیاز‌های کشور را پاسخ داده است، ما خوب درخشیدیم، اما اگر دانشگاه در زمینه‌ای موفق به حضور نشد، کشور هم با مشکل روبرو شده است.

معاون اول رئیس جمهور با اشاره به اینکه در سند چشم‌انداز ۲۰ ساله جایگاه اول در منطقه در زمینه علم و فناوری در نظر گرفته شده است، افزود: این موضوع نشان دهنده اهمیت علم و فناوری است. ما در کشور با ناترازی‌های مختلفی در زمینه آب، برق یا گاز روبرو هستیم که البته در کنار آن ناترازی‌های در زمینه‌های اجتماعی هم داریم که راه‌ حل این ناترازی‌ها شاید مثل حل ناترازی‌های اقتصادی نباشد. بنابراین دانشگاه در همه این زمینه‌ها هم می‌تواند نقش‌آفرینی کند.

عارف تأکيد کرد: دانشگاه زمانی می‌تواند مشکلات کشور را حل کند که در ابتدا بتواند مشکلات خود را حل کند. ما در زمینه نقش دانشگاهیان در اداره دانشگاه با مسائلی رو‌برو هستیم. کشور در یک قرن اخیر و بعد از انقلاب اسلامی روش‌های مختلفی برای اداره دانشگاه تجربه کرده، اما به نظر می‌رسد دیگر شیوه‌های گذشته اداره دانشگاه جوابگو نیست. ما در عصر اطلاعات، انقلاب صنعتی چهارم، فناوری‌های نوظهور و هوش مصنوعی هستیم و آیا با روش‌های دهه ۶۰ و ۷۰ می‌توانیم دانشگاه را اداره کنیم؟

وی با طرح این پرسش که در دهه ۷۰ چند درصد از توان علمی استادان را توانستیم استفاده کنیم؟ گفت: این عدد زیاد نیست، البته اقدامات دانشگاهیان درخشان بوده، اما ظرفیت دانشگاه بیش از این است. بنابراین باید بررسی کنیم که علل این مسئله چیست؟ در یک دوره‌ای روش اداره دانشگاه بر اساس هیئت امنایی دنبال شد، اما در دوره دانشگاه نسل ۳ و ۴ آیا می‌توانیم با همان احکام خاصی که زمانی مترقی بود، دانشگاه را اداره کنیم؟

معاون اول رئیس‌ جمهور ادامه داد: دانشگاه‌ها باید به یک نهاد علمی عمومی تبدیل شوند و دولت، حداقل دخالت را در آن داشته باشد. من این پیشنهاد را به دانشگاه صنعتی شریف و تهران دادم، اما هنوز کار خاصی در این زمینه روی نداده، هرچند کارگروه‌هایی با حضور استادان تشکیل شده است.

عارف همچنین گفت: کانون صنفی استادان دانشگاهی باید به کمک دولت بیاید و برای حل ناترازی‌های کشور، برنامه ارائه کند. در اساسنامه کانون صنفی استادان تصریح شده است که این کانون باید نگاه راهبردی و صنفی داشته باشد و باید نگاه راهبردی خود را تقویت و برای حل مشکلات کشور برنامه ارائه کند. 

وی خطاب به اعضای کانون صنفی استادان دانشگاهی ایران، گفت: انتظار من از شورای مرکزی جدید کانون این است که وظایف راهبردی خود را در اولویت قرار دهند و به دولت با ارائه برنامه‌های کاربردی کمک کنند.

عارف ادامه داد: ما می‌خواهیم دانشگاه‌ها برای تحقق اهداف اسناد بالادستی کشور بر اساس یک حرکت علمی منطقی و اصولی، نقش‌آفرینی کنند. قرار بود بر اساس سند چشم‌انداز ۲۰ ساله در جایگاه اول منطقه قرار بگیریم که اکنون با آن هدف فاصله داریم و دانشگاه در این زمینه باید سهم و نقش خود را ایفا کند. البته شرط اولیه برای نقش‌آفرینی دانشگاه، برقراری آرامش برای استاد است. 

معاون اول رئیس‌ جمهور تأکید کرد: از طرف دولت، صمیمانه از صبر، تحمل و حوصله استادان تشکر می‌کنم. آنان کمتر مسائل معیشتی و رفاهی خود را مطرح می‌کنند. کسی که استاد دانشگاه می‌شود، دنبال ثروت‌اندوزی نیست، اما جایگاه منزلت استاد نباید موجب بی‌اعتنایی یا کم اعتنایی نسبت به معیشت آنان شود.

عارف با بیان اینکه دولت حل مسائل معیشتی استادان را در دستور کار خود دارد، افزود: با این حال، دولت با مشکلات روبرو است. ما برای اولین بار، بودجه را با رشد ۲ درصد بسته‌ایم، در صورتی که حداقل افزایش ۲۰ درصدی برای حقوق‌ها در نظر گرفته‌ایم. ما در این وضع و در حد مقدورات به فکر مشکلات معیشتی دانشگاهیان هستیم.

وی با تشکر از اقدامات دانشگاه‌های شهرستان‌ها برای حل مشکل مسکن استادان، گفت: در قانون مولدسازی تصریح شده است که باید همه زمین‌های مازاد دولت به فروش برسد، اما من مخالف مولدسازی زمین‌های دانشگاه‌ها هستم تا تا بتوانیم مسکن استادان را ساماندهی کنیم. در تهران هم اقدامات خوبی شروع شده است که امیدواریم در هفته‌های آینده به نتیجه قابل قبول برسیم.

معاون اول رئیس‌ جمهور با بیان اینکه باید همسان‌سازی نیز برای دانشگاهیان انجام و این مسئله درباره بازنشستگان هم اجرایی شود، به مطالبه رهبر معظم انقلاب درباره دستیابی به مرجعیت علمی کشورمان اشاره کرد و اظهار داشت: کشور ما ظرفیت خوبی برای دستیابی به این جایگاه دارد و دانشگاه و کانون صنفی استادان باید در این زمینه نقش‌آفرینی کنند. کشور، همچنین به یک سند ملی نوآوری نیاز دارد. البته در کشور، سندنویسی برای قراردادن آن در ویترین خوب انجام می‌شود. ما دنبال این هستیم که این سند نوآوری را عملیاتی کنیم. کانون صنفی استادان، باید نقش خود را در این زمینه مشخص کند.

وی در ادامه با بیان اینکه شورای عتف برای توسعه علم و فناوری در کشور باید میدان‌داری کند، تصریح کرد: اگر چنین شورا‌هایی که قانونی هستند، وظایف خود را انجام ندهند، سایر نهاد‌ها وارد می‌شوند. ما اکنون نهاد‌هایی داریم که در موضوعاتی که به وظایف آن‌ها مربوط نیست، در مسائل دانشگاه دخالت می‌کنند، اما اگر شورای عتف در جایگاه خود قرار گیرد، می‌تواند بسیاری از مسائل دانشگاه را دنبال کند.

عارف، همچنین با بیان اینکه دولت بر ارتباطات علمی بین‌المللی تاکید دارد، گفت: این هنر نیست که صورت مسئله پاک شود و دانشجو و استاد در همایش‌های علمی بین‌المللی شرکت نکنند. امیدوارم مسئله تامین ارز برای فرصت مطالعاتی، حل شود. سال گذشته فقط ۷۰ استاد به فرصت مطالعاتی رفته‌اند، در حالی که هر استاد هر چهار سال یک بار باید از فرصت مطالعاتی استفاده کند. فرصت مطالعاتی، تکلیف است، نه امتیاز.

وی درباره تغییر نگاه امنیتی به دانشگاه‌ها اظهار داشت: در این زمینه باید با انصاف صحبت کرد. شاید در مواقعی، برخورد سلیقه‌ای انجام شده، اما اکنون فضا خوب است و باید آن را حفظ کنیم تا دیگران، تکلیف شرعی برای دخالت در دانشگاه احساس نکنند. در آستانه ۱۶ آذر سال گذشته، با برخی نهاد‌ها نشست داشتیم و تاکید کردیم که هیچ‌کس جز با دستور رئیس‌ جمهور و معاون اول، حق دخالت در مسائل دانشگاه را ندارد که خوشبختانه هیچ اتفاقی هم نیفتاد و امسال گفتیم که کسی جز با دستور وزیر علوم، حق دخالت ندارد.

عارف با توجه به هماهنگی کامل معاونت علمی ریاست جمهوری و وزارت علوم برای حرکت جهشی در زمینه فناوری‌های نوظهور، تصریح کرد: وزارت علوم می‌تواند نقش ستادی داشته باشد و دانشگاه‌ها مسائل خود را اداره کنند. البته در واگذاری اختیارات باید وضع علمی دانشگاه‌ها هم در نظر گرفته شده شود، نه اینکه اختیارات به همه دانشگاه‌ها واگذار شود.

معاون اول رئیس‌ جمهور گفت: همچنین، بسیاری از مسائل ما از مدارس آغاز می‌شود و از همان‌جا باید حرکت جهشی در فناوری‌های نوظهور را آغاز کنیم.

وی در پایان با توجه به تجربه دولت‌های گذشته در زمینه نفی اقدامات دولت‌های پیش از خود، اظهار داشت: یکی از نوآوری‌های دولت چهاردهم، این است که اقدامات خوب دولت‌های گذشته را ادامه داده است، اما در آن‌ها اصلاحات انجام می‌دهد.